Kategoria: gramatyka

Różnice między czasownikami „kjenne”, „kunne” i „vite”

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2024-04-22
Brak komentarzy do Różnice między czasownikami „kjenne”, „kunne” i „vite”

Kjenne; kunne; vite - czym się różnią te czasowniki i jak ich używać?

Podczas nauki języka norweskiego, często napotykamy się na różne czasowniki, które mogą sprawiać trudności z ich zrozumieniem i poprawnym użyciem. Jednym z takich przypadków są czasowniki „kjenne”, „kunne” i „vite”, które, choć mogą wydawać się podobne, mają zupełnie różne znaczenia i konteksty użycia.

1. Kjenne

Czasownik „kjenne” oznacza „czuć”, „znać” lub „być zaznajomionym z czymś”. Używamy go, aby wyrazić znajomość lub znajomość osobistą z osobą, miejscem lub rzeczą. Nie możemy jednak użyć tego słówka jeśli chcemy powiedzieć, że znamy jakiś język – jest to umiejętność, więc użyjemy kunne.

Przykłady:

Jeg kjenner henne godt. (Znam ją dobrze.)
Kjenner du denne byen? (Czy znasz to miasto?)
Hun kjenner lukten av roser. (Ona czuje zapach róż.)
Jeg kjenner ikke hennes puls. (Nie wyczuwam jej pulsu.)

2. Kunne

Czasownik „kunne” oznacza „móc” lub „umieć”. Jest używany, aby wyrazić możliwość wykonania czegoś lub posiadanie umiejętności.

Przykłady:

Jeg kan snakke norsk. (Potrafię mówić po norwesku.)
Kan du hjelpe meg? (Czy możesz mi pomóc?)
Vi kunne dra på kino i kveld. (Moglibyśmy pójść do kina dziś wieczorem.)

3. Vite

Czasownik „vite” oznacza „wiedzieć”. Używamy go, aby wyrazić posiadanie wiedzy na temat czegoś lub posiadanie informacji.

Przykłady:

Jeg vet ikke hva som skjedde. (Nie wiem, co się stało.)
Vet du hvorfor det regner? (Czy wiesz, dlaczego pada deszcz?)
De vet når bussen kommer. (Wiedzą, kiedy przyjeżdża autobus.)

Mając na uwadze powyższe przykłady, warto zauważyć, że każdy z tych czasowników ma swoje własne znaczenie i kontekst użycia. „Kjenne” odnosi się do znajomości, „kunne” dotyczy możliwości lub umiejętności, a „vite” odnosi się do posiadania wiedzy lub informacji na temat czegoś. Zapoznanie się z tymi subtelnościami pozwoli ci swobodnie poruszać się w języku norweskim i precyzyjnie wyrażać swoje myśli i intencje.

Mam nadzieję, że ten krótki przewodnik pomoże Ci lepiej zrozumieć różnicę między czasownikami „kjenne”, „kunne” i „vite” w języku norweskim. Życzymy udanej nauki!

gramatyka poziom A1-A2

Czasowniki modalne

Części mowy, którymi określamy umiejętności, obowiązki i chęci, należą do pierwszych i jednych z ważniejszych, które poznajemy podczas nauki większości języków obcych. Nie inaczej jest w języku norweskim. Czasowniki modalne są niezbędne do konstruowania najprostszych zdań w codziennej komunikacji. Jest ich zaledwie pięć, więc utrwalenie ich nie należy do trudnych zadań — a ze wskazówkami zawartymi w tym artykule z pewnością będzie łatwiejsze!

Czasowniki modalne – czym są i jak się odmieniają?

W języku norweskim określa się je jako hjelpeverb lub modalverb. Podstawową rolą tych słów jest wyrażenie zamiarów, przekonania, zalecenia, instrukcji, chęci, a także preferencji. Czasowniki modalne, zwane również posiłkowymi, w bezokoliczniku i czasie teraźniejszym brzmią następująco:

å burde – bør (powinieneś/powinnaś),
å kunne – kan (możesz, umiesz),
å måtte – må (musisz),
å skulle – skal (można go przetłumaczyć jako „masz, będziesz”, choć jego znaczenie jest znacznie szersze i można go używać niemalże we wszystkich zdaniach, które opowiadają o planach i zamiarach),
å ville – vil (chcesz, będziesz).

Na początkowym etapie nauki powyższe słówka często wprowadzają nieco chaosu do notatek – a to dlatego, że każdy z nich ma nieco inną odmianę w czasie teraźniejszym. Intuicyjne używanie czasowników modalnych w formułowaniu zdań nie będzie zatem możliwe, jeśli nie nauczysz się ich na pamięć. W codziennej komunikacji odgrywają jednak ogromną rolę, dlatego warto dobrze je poznać już na pierwszych lekcjach!

Jak umieścić czasowniki modalne w konstrukcji zdania?

Najważniejszą zasadą — o której na początkowym etapie nauki często zapominamy — jest to, że po hjelpeverb zawsze pojawia się czasownik lub przysłówek kierunkowy w bezokoliczniku, np.:

„Jeg vil kjøpe en sykkel.” („Chcę kupić rower.”),
„Hun skal ut på tur.” („Ona jedzie na wycieczkę.”),
„Jeg må vaske klær.” („Muszę zrobić pranie.”).

Doskonałym przykładem użycia modalnych części mowy jest jedno z pierwszych pytań, które słyszymy na kursach językowych, a mianowicie: „Kan du snakke norsk?” („Czy umiesz mówić po norwesku?”). W przeciwieństwie do innych, podobnych konstrukcji zdań, tutaj bezokolicznik będzie występował bez „å” na początku.

Jeśli hjelpeverb wydają Ci się trudne, zauważ, że podobne konstrukcje zdań często stosujemy również w języku polskim. Na co dzień przecież mówimy „umiem zrobić”, „chcę się przygotować” czy „planuję wyjechać”. Norweskie czasowniki modalne, kiedy przyswoimy już ich nieregularną odmianę oraz zasady używania połączonych z nimi przysłówków, stają się bardzo intuicyjne w codziennym używaniu.

Chcesz dowiedzieć się więcej o czasownikach modalnych? Zapraszamy na lekcje online!

Nauka języka norweskiego może być prosta i przyjemna – wystarczy, że zdecydujesz się na udział w kursie organizowanym przez szkołę Norsk.nå. Oferujemy zajęcia zarówno dla początkujących, jak i zaawansowanych w formie indywidualnej lub grupowej, a co więcej — wyróżniamy się nietuzinkowym podejściem do nauczania. Dzięki nam poznasz czasowniki modalne oraz szereg innych zagadnień, które umożliwią Ci efektywną komunikację!

gramatyka poziom A1-A2

Częste błędy w pisowni

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2023-10-18
Brak komentarzy do Częste błędy w pisowni

Częste błędy w pisowni (popełniane również przez Norwegów!)

Po pierwsze, powiedzmy sobie, jak nazywają się literówki w języku norweskim? Mamy na to aż 3 słówka:

En skriveleif
en trykkleif
en skrivefeil

Popularne błędy

Częstokroć zapominamy o przecinku przy przywitaniach, np.

Hei på deg <imię i nazwisko>! Jak widać, brakuje tutaj przecinka

– poprawna wersja wygląda więc tak:
Hei på deg, <imię i nazwisko>! ←– tutaj pojawia się przecinek po przywitaniu i jest to
poprawne 😉
ET a ETT

– På kjøkkenet har jeg ett stort kjøleskap.
– Vi tok ett fly fra Oslo til Madrid.
– Det var ett mareritt å være syk på sydenturen.

W tym zdaniu powinniśmy mieć «et», a nie «ett». Wydaje się, że ten błąd powstał
w latach późniejszych. Wiele osób robi ten błąd i wydaje się nie rozróżniać między
liczebnikiem „ett” a rodzajnikiem „et”. Uważa się, że ten błąd pochodzi z języka
szwedzkiego, gdzie „ett” jest zarówno liczebnikiem jak i rodzajnikiem.
Dobrze skojarzyć to sobie z tym, co się dzieje w języku angielskim.

a cupboard= jakaś szafka = et skap
one cupboard = jedna szafka = ett skap
å / og

– Vi begynner og spise klokken fire.
– Det er godt og vite.
– Vi står å prater sammen.
– Nøklene ligger i postkassen, å det har jeg sagt mange ganger.

„Å” stoi tylko przed czasownikami w bezokoliczniku, podczas gdy „og” łączy zdania
równorzędnie albo łączy też grupy słów – może także łączyć dwa bezokoliczniki, np.
– Jeg elsker å danse og synge.
LENGRE a LENGER

– Jeg har ventet på legen lengre enn deg.
– I morgen skal vi gå enda lengre enn i dag.
W obu przypadkach powinno to być „lenger”.

A tutaj poprawne użycie: „lengre”:
– Et tog er lengre enn en lastebil.

W szczególności na wschodzie kraju jest wielu Norwegów, którzy mówią „lengre” w
każdym przypadku, więc to nie jest dziwne, że ten błąd jest rozpowszechniony, ale
pamiętajmy, że to dwa różne słowa.

„Lengre” jest stopniem wyższym od przymiotnika „lang”:
– Du har en lang nese. Men min nese er enda lengre.
„lenger” jest stopniem wyższym od przymiotnika „lenge”:
– Vi har ventet lenge. Jeg orker ikke å vente lenger enn en time.
„lenger” jest stopniem wyższym od przysłówka „langt”:
– Vi har gått langt. Jeg orker ikke å gå lenger enn en mil.
Pisownia rozdzielna

– Ikke glem å sette på vaske maskinen i kveld.
– Lamme kotelettene er kjempe gode.
– Miljø vern ministeren vil ikke uttale seg om saken.

Te słowa: vaskemaskinen, lammekotelettene, vernministeren,
nie mogą być rozdzielone, ale łącznie, Jednakże wielu Norwegów dzieli tego
typu wyrazy. Jedna z teorii głosi, że wpływ na to miał język angielski, gdzie wiele
wyrazów złożonych pisze się ze spacją. Inna z kolei mówi, że ludzie nie radzą sobie z
czytaniem i pisaniem tak długich wyrazów i potrzebują trochę „przestrzeni” między nimi.
Brak przecinka po zdaniu podrzędnie złożonym

– Når det blir mørkt tenner jeg stearinlys i stua.
– Dere som har fast jobb er heldige.
– Hvis du kommer klokken elleve kan vi spise middag sammen.

Wersja poprawna:
– Når det blir mørkt, tenner jeg stearinlys i stua.
– Dere som har fast jobb, er heldige.
– Hvis du kommer klokken elleve, kan vi spise middag sammen.

Wiele osób męczy się z zasadami dotyczącymi przecinków. Niektórzy wstawiają
przecinki tylko tam, gdzie czują, że one mają być, tam, gdzie ma być jakaś przerwa.
Na szczęście istnieją reguły, gdzie należy wstawiać przecinki, by lepiej zrozumieć zdanie
– ale o tym w innym odcinku 😉

Możecie nas znaleźć także na:
Facebook’u, Instagramie oraz TikToku!

Zapraszamy również do nas na zajęcia indywidualne oraz kursy grupowe.

gramatyka poziom A1-A2

Określoność rzeczownika

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2023-10-09
Brak komentarzy do Określoność rzeczownika

W języku polskim określoność rzeczownika nie ma znaczenia, więc temat ten może sprawiać trudność w języku norweskim. Zanim przejdziemy do określonych zasad gramatycznych, wyjaśnijmy sobie zatem, czym określoność rzeczownika jest.

Co to znaczy, że rzeczownik jest określony lub nieokreślony?

Określoność rzeczownika mówi nam o 2 rzeczach:

Czy dana rzecz jest znana czy nieznana?
Czy jest ona konkretna czy ogólna?

Np.

Ania maluje na tablicy.
W tym przykładzie tablica będzie nieokreślona. Mówimy o niej po raz pierwszy, nie ma większego znaczenia co to jest za tablica. Jest to jakaś tam tablica.

Ale, jeśli powiesz dalej: Tablica jest w szkole. To w języku norweskim będzie już ona określona, ponieważ dookreślamy ten przedmiot i mówimy o tym konkretnym egzemplarzu, który jest w szkole.

Inny przykład: Tomek kupuje spodnie.
W tym zdaniu spodnie byłyby w języku norweskim nieokreślone. Nic o nich nie wiemy, Tomek kupuje jakieś spodnie. Ale jeśli powiemy następnie: Te spodnie są za duże. – Będą one już określone, ponieważ mówimy o tym konkretnym, jednym egzemplarzu, nie o wszystkich spodniach na świecie.

Zawsze tam gdzie będziemy mieli zaimek wskazujący – ten, ta, ci – będziemy mieli formę określoną.

Jak wygląda określoność w norweskim?

O tym, czy rzeczownik jest określony czy nieokreślony, mówi nam rodzajnik.

Jeśli rodzajnik stoi przed rzeczownikiem jest on w formie nieokreślonej:

et barn
en kopp
ei tavle
Liczba mnoga nie posiada rzeczownika:
kopper
tavler

Jest to zawsze forma podstawowa słówka, występująca w słowniku. Rodzajniki są 3, tak jak są 3 rodzaje:
et – rodzaj nijaki
en – rodzaj męski
ei – rodzaj żeński

Ponieważ niemożliwe jest zgadnąć jakiego rodzaju jest wyraz, po samej jego budowie, ważna aby uczyć się zawsze nowych słówek wraz z rodzajnikami na pamięć. Bez tego nie będziecie w stanie odmieniać rzeczowników, a uwierzcie mi – to ważna sprawa.

Formę określoną tworzymy natomiast poprzez przerzucenie rodzajnika na tył a w liczbie mnogiej określonej dodajemy -ENE (od tej zasady są wyjątki)

et barn – barnET
en kopp – koppEN
ei tavle – tavlA (w rodzaju nijakim EI zmienia się na A na końcu).

Liczba mnoga:
koppENE
tavlENE

Kiedy używamy formy nieokreślonej?

1. Kiedy mówimy o czymś po raz pierwszy lub coś przedstawimy.

Det er en katt. (To jest kot.)
Vi ser en sky. (Widzimy chmurę.)
Det er et stort hus. (To jest duży dom.)
Hun kjøpte ei skjorte. (Ona kupiła koszulę.)

2. Kiedy określamy cechy osób.

Han er et geni. (On jest geniuszem.)
Du er en flink arbeider. (Jesteś zdolnym pracownikiem.)
Marcin er en idiot. (Marcin jest idiotą.)

3. Po zaimku dzierżawczym

Jeżeli zaimek dzierżawczy występuję przed rzeczownikiem, to wtedy musi on być również nieokreślony.
Det er mi mor. (To moja mama.)
Hennes bil er gul. (Jej samochód jest żółty.)
Våre bøker ligger på bordet. (Nasze książki leżą na stole.)

4. Po: noen, hver, hvilken

Jest to kolejna zasada gramatyczna, po której rzeczownik będzie zawsze nieokreślony, niezależnie od kontekstu.
Det er noen polske jenter i klassen min. (Jest kilka polskich dziewczyn w mojej klasie.)
Hver person her snakker norsk. (Każda osoba tutaj mówi po norwesku.)
Hvilken is vil du ha? (Którego loda chcesz?)

5. Po liczbach i określeniach ilości

Jeg har tolv planter. (Mam 12 roślin.)
Det er mange tre i skogen. (Jest wiele drzew w lesie.)
Hun har mange venner. (Ona ma wielu przyjaciół.)

6. Po dopełniaczu z "S"

Kiedy mówimy, że coś do kogoś należy używając genitiv-S, ta rzecz również będzie nieokreślona.

Barteks armbåndsur er dyr. (Zegarek Bartka jest drogi.)
Jentas jakke er skitten. (Kurtka dziewczyny jest brudna.)
Hundens bolle er tom. (Miska psa jest pusta.)

Kiedy używamy formy określonej?

1. Kiedy mówimy o czymś, co jest już nam znane lub to dookreślamy.

Ta zasada wynika tylko i wyłącznie z kontekstu. Jeśli Twój rozmówca wie, do jakiej konkretnej rzeczy się odnosisz, to użyjemy formy określonej.

Det er en katt. KattEN er brun. (To jest kot. Kot jest brązowy.)
Vi ser en sky. SkyEN ligner på en sommerfugl. (Widzimy chmurę. Chmura przypomina motyla.)
Det er et stort hus. Dette husET vil vi kjøpe. (To jest duży dom. Ten dom chcemy kupić.)
Hun kjøpte ei skjorte. SkjortA er pen. (Ona kupiła koszulę. Koszula jest ładna.)

2. Kiedy mówimy o czymś jedynym w swoim rodzaju.

Sola skinner sterkt i dag. (Słońce świeci dzisiaj mocno.)
Jorda er rund. (Ziemia jest okrągła.)

3. Kiedy dana rzecz jest dookreślona dodatkową informację.

Kontoren, som hun jobber i, er i nærheten. (Biurko, w którym ona pracuje, jest w pobliżu.)
Kjæresten hennes, som heter Knur, er 30 år gammel. (Jej chłopak, który nazywa się Knut, ma 30 lat.)
Mannen, som jeg snakket med i går, var snill. (Mężczyzna, z którym wczoraj rozmawiałam, był miły.)

4. Kiedy mamy na myśli cały rodzaj albo gatunek.

Tigrene er truet. – Tygrysy są zagrożone.
Menneskene adskiller seg fra dyrene ved det at de kan snakke. – Ludzie różnią się od zwierząt tym, że potrafią mówić.

5. Jeśli rzeczownik stoi przed zaimkiem dzierżawczym.

Det er mora mi. (To jest moja mama.)
Bilen hennes er gul. (Jej samochód jest żółty.)
Bøkene våre ligger på bordet. (Nasze książki leż na stole.)

Możecie nas znaleźć także na:
Facebook’u, Instagramie oraz TikToku!

Zapraszamy również do nas na zajęcia indywidualne oraz kursy grupowe.

Tagi język norweski, norweski

gramatyka poziom B1-B2

Preteritum i Perfektum

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2023-09-19
Brak komentarzy do Preteritum i Perfektum

Użycie czasów preteritum i perfektum to nie lada wyzwanie dla większości uczących się norweskiego. Wiele osób zadaje pytania: czy jest w ogóle sens uczyć się tylu czasów? Nie wystarczy mi jeden? Okazuje się, że forma tego samego czasownika, tylko w innym czasie, może oddać zupełnie inne znaczenie.

I chociaż jest sporo zasad kiedy używamy którego czasu, to jeśli dopiero zaczynasz uczysz się różnicy pomiędzy Preteritum a Perfektum, to wystarczy, że zapamiętasz jedną główną:

Preteritum używamy kiedy mówimy o czynnościach zakończonych w określonym czasie w przeszłości. Perfektum, kiedy dana czynność zaczęła się w przeszłości i wciąż trwa lub chcemy podkreślić jej wpływ na teraźniejszość.

Wszystkie inne, bardziej szczegółowe zasady, zamieszczamy poniżej.

Preteritum

Czas preteritum tworzymy poprzez odmianę czasownika w zdaniu do jego drugiej formy. Czasowniki dzielimy na 4 grupy + czasowniki nieregularne a ich odmiany trzeba w większości nauczyć się na pamięć.

Czas Preteritum stosujemy wtedy, gdy:

1. Mówimy o czynnościach zakończonych + podajemy określony czas

Preteritum będzie zawsze prawidłowym wyborem jeśli podajemy KIEDY w przeszłości coś się zadziało.

Jeg jobbet i går.
Pracowałam wczoraj.

Jeg så Eurovision på lørdag.
Oglądałem Eurowizję w sobotę.

For to dager siden var jeg i Kraków.
Dwa dni temu byłam w Krakowie.

Preteritum będziemy używali zawsze kiedy występuję któreś z tego typu określeń:

i går
(wczoraj, przedwczoraj…)
på mandag
(określony dzień tygodnia)
for 5 år siden
(wyrażenie x lat, dni, godzin, temu…)
i går kveld
(zbitki typu wczoraj wieczorem….)
i juni/juli
(określony miesiąc)
i 2015
(określony rok)

2. Zdajemy relację z jakiegoś wydarzenia.

Czasu preteritum użyjemy taże kiedy opowiadamy o jakimś wydarzeniu z przeszłości i jego następstwach. Tak, jakbyśmy chcieli napisać o nim książkę.

Først spiste vi snacks. Etterpå drakk vi shots. Til slutt kastet noen opp.
Najpierw zjedliśmy przekąski. Potem wypiliśmy shoty. Na koniec kilka osób wymiotowało.

Først besøkte jeg foreldrene mine. Etterpå syklet jeg. Jeg var på grillfest med vennene mine.
Najpierw odwiedziłem moich rodziców. Potem jeździłem na rowerze. Byłem na grillu z moimi przyjaciółmi.

3. Mówimy o nierzeczywistych sytuacjach.

Czasu preteritum używamy przy zdaniach warunkowych, często z wykorzystaniem Hvis + czasownika modalnego w tym samym czasie.

Hvis jeg var deg, ville jeg ikke selge dette huset.
Gdybym był tobą, nie sprzedałbym domu.

Hvis jeg var deg, ville jeg ikke gjøre det.
Gdybym była tobą, nie zrobiłabym tego.

Hvis jeg var rik, skulle jeg besøke alle verdens land.
Gdybym była bogata, zwiedziłabym wszystkie kraje świata.

4. Kiedy chcemy być bardzo uprzejmi.

Jednym ze sposobów, nadania naszej wypowiedzi upejrzemego tonu, jest zmiana czasownika (szczególnie modalnego) na czas Preteritum. Norwedzy nie stosują tak dużo słówka „proszę”, możesz więc często spotkać się z tą konstrukcją.

Kunne du bringe papirene fra kontoret?
Czy mógłbyś przynieść dokumenty z biura?

Det var god kaffe.
To była dobra kawa.

Perfektum

Czas Perfektum to czas przeszło-teraźniejszym. Zdania z jego użyciem muszą więc być w jakiś sposób powiązane z teraźniejszością. Pasuje on w sytuacjach, kiedy dana sytuacja wciąż trwa, lub jej efekty wciąż się utrzymują.
Czas ten tworzymy poprzez dodanie do trzeciej formy czasownika Har.

OSOBA + HAR + OSTATNIA FORMA CZASOWNIKA Z TABELI (SPIST, GJORT, VÆRT osv.)

Jeg har vært i Spania.
(zdanie twierdzące)

Har du vært i Spania?
(pytanie przez inwersję, Har jest na 1. miejscu)

Jeg har ikke vært i Spania.
(Przeczenie. Ikke stawiamy po har)

Czasu tego użyjemy gdy:

1. Skupiamy się na czynności, a nie na czasie kiedy coś zostało wykonane.

Jeg har spist.
Zjadłam.

Jeg har lest denne boka.
Przeczytałam tą książkę.

Jeg har lagd middag.
Zrobiłem obiad.

Ale Uwaga! Jeśli mówimy kiedy coś się wydarzyło, używamy znów Preteritum.
Har du lest denne boka? -> Ja, jeg leste den for to dager siden.

2. Kiedy mówimy o czynności, która zaczęła się w przeszłości i trwa dalej.

Jeg har bodd i Norge i fem år.
Mieszkam w Norwegii od 5 lat.

Jeg har vært i Tyskland i 3 dager.
Jestem w Niemczech od 3 dni.

Jeg har ikke jobbet på to dager.
Od dwóch dni nie pracuję.

Vi har ikke sett hverandre på lenge.
Nie widzieliśmy się od długiego czasu.

3. Mówimy o czynności, która musi zostać wykonana przed inną czynnością (w teraźniejszość i przyszłości)

Når jeg har spist middag, skal jeg på tur.
Jak zjem, pójdę na spacer.

Når jeg har kommet hjem, skal jeg lære norsk.
Jak wrócę do domu, pouczę się norweskiego.

4. Opowiadamy o doświadczeniach życiowych.

Perfektum to też domena doświadczeń życiowych. Jeśli chcemy powiedzieć, że zawsze lub nigdy czegoś nie robiliśmy to użyjemy właśnie tego czasu.

alltid -> Jeg har alltid kommet på jobb presis.
zawsze – Zawsze przychodzę do pracy na czas.

ofte -> Jeg har ofte våknet om natten.
często – Często budzę się w nocy.

aldri -> Jeg har aldri vært i Tyskland.
nigdy – Nigdy nie byłem w Niemczech.

noen gang -> Har du noen gang spist reker?
kiedyś – Czy jadłeś kiedyś krewetki?

i det siste -> I det siste har jeg vært i Ålesund.
ostatnio – Ostatnio byłam w Ålesund.

nettopp -> Jeg har nettopp snakket med ham.
właśnie – Właśnie z nim rozmawiałem.

allerede -> Jeg har allerede våknet opp.
już – Już się obudziłam.

5. Mówimy o okresach, które jeszcze się nie zakończyły:

Jeżeli w zdaniu mówimy o jakiś okresie, który wciąż trwa, np. dzisiaj, w tym tygodniu czy w tym roku, to wciąż użyjemy Perfektum, pomimo, że podajemy określony czas. Ponieważ ten okres wciąż trwa, nie należy jeszcze całkiem do przeszłości (nie możemy więc użyć Perfektum).

i dag -> Jeg har spist bare et måltid i dag.
dzisiaj – Dzisiaj zjadłam tylko jeden posiłek.

denne uka -> Denne uka har jeg spilt fotball.
w tym tygodniu – W tym tygodniu grałam w piłkę nożną.

i år -> Jeg har reist til Norge i år.
w tym roku – Byłam w Norwegii w tym roku.

Możecie nas znaleźć także na:
Facebook’u, Instagramie oraz TikToku!

Zapraszamy również do nas na zajęcia indywidualne oraz kursy grupowe.

Tagi język norweski, norweski

gramatyka poziom A1-A2

Være czy bli?

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2023-08-31
Brak komentarzy do Være czy bli?

Być czy nie być? A może… być czy stawać się? Oto jest pytanie które powinniśmy zadać sobie ucząc się norweskiego. A to dlatego, że słówka „å være” oraz „å bli” używane są często zamiennie, a nie powinny. Każde z nich ma swoje odrębne znaczenie i jest używane w konkretnych sytuacjach. Aby używać ich poprawnie, musimy zastanowić się czy dana sytuacja jest stała czy zmienna.

Å VÆRE - być

Słówko være oznacza być. W czasie teraźniejszym odmieniamy je do „er” a w czasie przeszłym do „var”, perfektum „har vært”. Være użyjemy kiedy opisujemy sytuację która jest:

– stała
– niezmienna
– trwa aktualnie lub miała miejsce w przeszłości
– opisujemy umiejscowienie czegoś w przestrzeni

Użycie være będzie więc poprawne w tego typu zdaniach:

Jeg er student. – Jestem studentem.
Han er en far. – On jest ojcem.
Skoene er dyre. – Buty są drogie.
Det var varmt i går. – Bylo ciepło wczoraj.
Vi var på kino for to dager siden. – Byliśmy w kinie 2 dni temu.
Hun har vært syk lenge. – On był długo chory.

Å bli - stawać się, zostawać

Bli używamy wtedy, kiedy zaszła jakaś zmiana. Stan A zmienił się w stan B. Np. nastrój zmienił się z dobrego w zły, było słońce ale teraz jest deszcz, w związku z inflacją ceny wzrosły, ukończyłam studia i zostałam lekarzem.
Bli odpowiadać będzie więc takim słówkom jak „stawać” czy „zostawać”, użyjemy go kiedy chcemy zwrócić uwagę rozmówcy na to jaka zmiana zaszła.

Jeg var glad men katten knuste vasen og jeg ble sint. – Byłam zadowolona ale kot zbił wazę i się wkurzyłam.
Alt ble dyrt i det siste. – Wszystko stało się drogie ostatnio.
Jeg blir lege om 2 år. – Zostanę lekarzem za 2 lata.
Været ble dårlig. – Pogoda zrobiła się kiepska.
Neste sommer blir vi gift. – W następne lato będziemy małżeństwem.

W zdaniach w czasie przyszłym Være zamieniamy na Bli:
Han er syk. – Han blir syk.
On jest chory. – On będzie chory.
Vi er hjemme. – Vi blir hjemme.
Jesteśmy w domu. – Będziemy w domu.
Du er arbeidsledig. – Du blir arbeidsledig.
Jesteś bezrobotny. – Będziesz bezrobotny.

W niektórych kontekstach możemy też używać ich zamiennie:

Vil du bli/være med?
Chcesz iść z nami?

Jeg blir her/Jeg vil være her.
Zostanę tutaj/ Chcę tutaj zostać.

Możecie nas znaleźć także na:
Facebook’u, Instagramie oraz TikToku!

Zapraszamy również do nas na zajęcia indywidualne oraz kursy grupowe.

Tagi język norweski, norweski

gramatyka poziom B1-B2

Hel, hele, alt, alle… Jak jest stosować?

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2023-08-15
Brak komentarzy do Hel, hele, alt, alle… Jak jest stosować?

Hei! W tym wpisie na tapetę bierzemy przymiotniki kwantyfikujące które poznajemy zazwyczaj już na samym początku nauki: hel i all. Słówka te określają ilość całkowitą czegoś i oznaczają „całe” lub „wszystkie” i często są stosowane zamiennie, co nie zawsze jest gramatycznie poprawne. Chociaż „hel” i „all” oznaczają prawie to samo, musimy ich używać zgodnie z pewnymi zasadami. Już wyjaśniamy o co chodzi :).

All i Alt + rzeczownik niepoliczalny

„All” używamy z rzeczownikami niepoliczalnymi które mają rodzajnik męski (en) lub żeński (ei) a „alt” z tymi które są rodzaju nijakiego (et).
Rzeczowniki niepoliczalne to takie których nie możemy ławo policzyć, jak płyny, gazy czy produkty na wagę, np. kawa, woda, jedzenie, ser, szynka.
All i Alt oznaczają całość czegoś.

Vi spiste all maten.
Zjedliśmy całe jedzenie.

Du drakk all kaffen.
Wypiłeś całą kawę.

Hun spilte alt vannet.
Ona wylała całą wodę.

Jeg forstår alt.
Rozumiem wszystko.

Han vet ikke alt.
On nie wie wszystkiego.

Alle + określone rzeczowniki policzalne

„Alle” jest bardzo nadużywane i stosowane we wszystkich sytuacjach z pominięciem innych przymiotników. Jest to niepoprawne i „alle” stosujemy jedynie w połączeniu z rzeczownikami policzalnymi. W tym złożeniu występują one w formie określonej.

De leste alle bøkene.
Oni przeczytali wszystkie książki.

Alle gjestene gikk hjem.
Wszyscy goście poszli do domu.

Vi inviterte alle vennene våre.
Zaprosiliśmy wszystkich naszych przyjaciół.

Barna spiste alle smørbrødene.
Dzieci zjadły wszystkie kanapki.

W sytuacjach kiedy mówimy o czymś ogólnym, nie o konkretnej, określonej grupie, możemy użyć też formy nieokreślonej rzeczownika.

Alle mennesker som trener er i god form.
Wszyscy ludzie którzy trenują są w dobrej formie.

Jeg liker alle norske sanger.
Lubię wszystkie norweskiego piosenki.

Hel i Helt + rzeczownik nieokreślony w liczbie pojedynczej

„Hel” używamy z rzeczownikami policzalnymi które mają rodzajnik męski (en) lub żeński (ei) a „helt” z tymi które są rodzaju nijakiego (et). Słówka te stosujemy jedynie kiedy mówimy o pojedynczej rzeczy, która jest w formie nieokreślonej, tj. przed rzeczownikiem stoi rodzajnik.

Han spiste en hel kake.
On zjadł całe ciasto.

Vi sov en hel dag.
My spalimy cały dzień.

Du har et helt rom for deg selv.
Ty masz cały pokój dla siebie.

Hun skrev ei hel side.
Ona zapisała całą stronę.

Hele + rzeczownik określony w liczbie pojedynczej

„Hele” stosujemy w takiej samej sytuacji jak „hel”i „hele” ale mamy na myśli konkretną rzecz, rzeczownik jest więc w formie określonej.

Vi sov hele dagen.
Spaliśmy cały dzień.

Han leste hele bøka.
Przeczytałam całą książkę.

Hele kaken er til deg.
Całe ciasto jest dla ciebie.

Jeg reiste rundt hele verden.
Objechałam cały świat.

W tego typu zdaniach często używane jest Alle, co jest błędem. Jeśli powiemy „alle verden”, będzie to znaczyło, że światów jest więcej a jeśli mamy na myśli tylko naszą planetę, to jest ona jedna :). Pamiętaj więcej: hele – pojedyncza rzecz, alle – liczba mnoga, wiele rzeczy.

Możecie nas znaleźć także na:
Facebook’u, Instagramie oraz TikToku!

Zapraszamy również do nas na zajęcia indywidualne oraz kursy grupowe.

gramatyka poziom A1-A2

Når czy Da? Jak powiedzieć „kiedy” po norwesku?

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2023-08-01
Brak komentarzy do Når czy Da? Jak powiedzieć „kiedy” po norwesku?

Kiedy używamy Når a kiedy Da?

W języku norweskim są dwa słówka, które odpowiadają naszemu „kiedy”: når oraz da. Wprowadza to trochę zamieszania i pojawia się pytanie jak ich poprawnie używać. Sprawa nie jest skomplikowana, ale mimo to błędy zdarzają się nawet wśród samych Norwegów! Także czytaj dalej, a w mgnieniu oka opanujesz te kilka prostych zasad i być może skorygujesz nawet native-speakerów :).

Den gangen da, hver gang når.

Po pierwsze zapamiętaj tą główną zasadę, wyjaśnia ona różnicę pomiędzy tymi dwoma słówkami:
Den gangen da, hver gang når. – Tamtego razu da, każdego razu når.
Oznacza ona, że słówka „da” będziemy używać jedynie w sytuacji kiedy coś wydarzyło się 1 raz, w przeszłości. Słówka „når” natomiast odwrotnie – kiedy jakieś wydarzenie powtarzało się wiele razy.

1. Sytuacja wydarzyła się jednorazowo w przeszłości.

To jest właśnie domena „DA”. Będziemy go używali w zdaniach typu:

Da jeg reiste til England, fikk jeg en ny jobb.
Kiedy wyjechałam do Anglii, dostałam nową pracę.
(Wyjechałam do pracy tylko raz i dostałam pracę tylko raz.)

Da vennen min giftet seg, ble jeg invitert til bryllup.
Kiedy mój przyjaciel się ożenił, zostałem zaproszony na ślub.
(Ożenił się tylko raz, w przeszłości.)

UWAGA! Zasada ta obowiązuje też, do bardzo długich wydarzeń czy okresów w przeszłości. „Da” będziemy używać mówiąc np. o swoim dzieciństwie, okresie studiowania czy innych sytuacjach trwających wiele lat.

Da jeg var liten, bodde vi i Tyskland.
Jak byłam mała, mieszkaliśmy w Niemczech.
(Mieszkałam tam przez wiele lat, ale tylko raz.)

Da jeg jobbet på butikken, hadde jeg ikke mye penger.
Kiedy pracowałem w sklepie, nie miałem za dużo pieniędzy.
(Również sytuacja która mogła trwać długo, ale była jednorazowa.)

Jedynie w tych kontekstach użyjemy Da, we wszystkich innych będziemy stosować Når.

2. Sytuacja w przeszłości powtarzała się.

Jeżeli natomiast chcemy opowiedzieć o czymś, co działo się w przeszłości ale systematycznie, zastosujemy Når. Zmodyfikujemy przykłady z punktu pierwszego, tak, aby pasowały pod tą zasadę.

Jeg reiste til England når jeg fikk ny jobb.
Wyjeżdżałem do Anglii jak dostawałem nową pracę.
(Sytuacja wydarzyła się kilkukrotnie.)

Når vennene mine giftet seg, ble jeg invitert til bryllupet.
Kiedy moi przyjaciele się żenili, dostawałam zaproszenie na ślub.
(Żeniło się wielu przyjaciół, wiele razy.)

Lub inny przykład, znany większości z nas 🙂

Når jeg besøkte besteforeldrene mine, spiste jeg for mye.
Kiedy odwiedzałem moich dziadków, jadłem za dużo.
(Za każdym razem.)

3. Sytuacja wydarzy się w przyszłości.

Do przyszłości również będziemy zawsze używać Når.

Når jeg blir rik, vil jeg kjøpe et stort hus med en basseng.
Kiedy będę bogaty, kupię duży dom z basenem.
(W przyszłości, miejmy nadzieję :))

Når du er ferdig med hjemmeleksen, kan du gå ut å leke.
Kiedy skończysz odrabiać lekcje, możesz wyjść na dwór się pobawić.

Jeg skal bake en kake når jeg har tid.
Upiekę ciasto kiedy będę miała czas.

4. Zwyczaje i nawyki

Når używamy także kiedy mówimy o powtarzalnej sytuacji w teraźniejszości, czyli o zwyczajach, nawykach i przyzwyczajeniach.

Jeg ser på tv når jeg spiser.
Oglądam telewizor kiedy jem.
(Zawsze lub zazwyczaj, tak czy inaczej czynność jest powtarzalna)

Når hun er syk, sover hun mye.
Kiedy ona jest chora, dużo śpi.

Han vil være alene når han er stresset.
On chce być sam, kiedy jest zestresowany.

5. Zdania pytające

W pytaniach, jeśli chcemy zapytać „kiedy”, użyjemy zawsze tylko i wyłącznie Når.

Når begynner filmen?
Kiedy zaczyna się film?

Når har du tid?
Kiedy masz czas?

Når går bussen?
Kiedy odjeżdża autobus?

Możecie nas znaleźć także na:
Facebook’u, Instagramie oraz TikToku!

Zapraszamy również do nas na zajęcia indywidualne oraz kursy grupowe.

Tagi język norweski, norweski

gramatyka poziom A1-A2

Litt czy Lite?

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2023-07-20
Brak komentarzy do Litt czy Lite?

Na pierwszy rzut oka słówka „litt” oraz „lite” wyglądają bardzo podobnie i wiem, że wielu początkujących kursantów stosuje je zamiennie. Oba znaczą przecież „trochę”, prawda?
No właśnie nie do końca. Zobaczymy jaka jest różnica.

LITT - trochę

LITE - mało

Zacznijmy od słówka „litt”, tutaj sprawa jest prostsza, ponieważ rzeczywiście będziemy go używać, kiedy chcemy powiedzieć, że mamy jakąś małą ilość czegoś niepoliczalnego. Słówko to ma wydźwięk pozytywny. Rzeczowniki niepoliczalne, to takie których nie da się łatwo policzyć, czyli np. ciecze (deszcz, woda, cola), gazy, rzeczy na wagę: sery, wędliny, cukier Np.
Jeg har: litt brød – Mam trochę chleba.
litt skinke – trochę szynki
litt kaffe – trochę kawy

Lub w takich zdaniach jak
Vent litt! – Zaczekaj chwilę!
Fortell litt om deg selv. – Opowiedz trochę o sobie.

„Lite” natomiast podkreślą, że czegoś jest niewiele, wręcz za mało i ma ono wydźwięk negatywny. Używając tego słówka podkreślamy, że czegoś brakuje, czegoś jest nie wystarczająca ilość. Jak w tych zdaniach:
Jeg snakker litt norsk. – Mówię trochę po norwesku. (Mamy na myśli, że potrafimy mówić po norwesku i chętnie podejmiemy rozmowę w tym języku.)
Jeg snakker lite norsk. – Bardzo mało mówię po norwesku. (Nie znam tego języka, nie chcę z tobą rozmawiać.)

Czy:
Jeg har litt penger. – Mam trochę pieniędzy. (Mam pieniądze.)
Jeg har lite penger. – Mam mało pieniędzy. (Nie mam pieniędzy, brakuje mi)

Zwracaj więc uwagę które słówka używasz i co chcesz wyrazić!

Kilka innych przykładów użycia:
I året var det veldig tørt og lite regn. – W tym roku było bardzo sucho i mało deszczu.
Det var lite mat på festen. – Na imprezie było mało jedzenia.

Słówka „lite” i „litt” nie odmieniają się i zawsze po nich stawiamy rzeczownik w formie nieokreślonej.

LITE - mały

„Lite” ma jeszcze drugie znaczenie i oznacza „mały”, ale jedynie w rodzaju nijakim (słówka o rodzajniku „et”) liczby pojedynczej. Np.
et lite barn – małe dziecko
et lite hus – mały dom
et lite bord – mały stół

Możecie nas znaleźć także na:
Facebook’u, Instagramie oraz TikToku!

Zapraszamy również do nas na zajęcia indywidualne oraz kursy grupowe.

Tagi język norweski, norweski

gramatyka poziom A1-A2

Za godzinę, 2 dni temu i każdego lata… Norweskie przyimki czasu

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2023-06-26
Brak komentarzy do Za godzinę, 2 dni temu i każdego lata… Norweskie przyimki czasu

Jaka jest różnica pomiędzy „om sommeren” a „i sommer”? Kiedy używamy”om en uke” a kiedy „i en uke”? Jak powiedzieć, że coś wydarzyło się miesiąc temu? Tego wszystkiego dowiesz się z tego wpisu.

Które "morgen" co znaczy?

Słowo morgen ma mnóstwo form i znaczeń. Tutaj znajdziecie najważniejsze okoliczniki czasu z tym słowem.

en morgen – poranek

om/på morgenen – rano

i morges – dzisiaj rano

i morgen tidlig – jutro rano

i morgen – jutro

i overmorgen – pojutrze

mandag morgen – w poniedziałek rano

Jak widzisz, wiele określeń czasu łączy się z przyimkiem „i”. Nie tylko słówko „morgen”.

i fjor – w zeszłym roku

i forgårs – przedwczoraj

i går – wczoraj

Na poniższej lini czasu przedstawiamy te bardziej problematyczne.

"Tego lata" vs "latem"....

Pory roku łączą się z wieloma przyimkami: i, om lub til. W zależności od tego którego użyjesz, wyrażenie będzie oznaczało najbliższą porę roku, następną lub będzie to uogólnienie, mówiące o tym, co się zazwyczaj wtedy dzieje.

I SOMMER – tego lata (może to być lato, które aktualnie trwa, będzie trwało lub już minęło)

OM SOMMEREN – latem (nie mamy na myśli konkretnego lata, natomiast opisujemy to, co się latem dzieje)

TIL SOMMEREN – tego lata (tutaj mówimy o pierwszym lecie, które nastąpi)

Zwróć też uwagę, że po „om” oraz „til” mamy formę określoną (sommerEN), natomiast po „i” – nie.

Jak powiedzieć, że coś wydarzy się za miesiąc lub za godzinę?

Przyszłość jest domeną przyimka „om”. Jeśli więc chcesz powiedzieć, że coś wydarzy się za tydzień, lub za godzinę. Dodaj po prostu „om” przed odpowiednie słówko. W takich zdaniach możemy użyć czasownika w czasie teraźniejszym lub przyszłym, np. ze „skal”.

🇳🇴	🇵🇱
De kommer om fem minutter.	Oni przyjdą za pięć minut.
Hun kommer tilbake om en uke.	Ona wróci za tydzień.
Han skal reise om fem dager.	On wyjedzie za pięć dni.
Jeg møter henne om en time.	Spotkam się z nią za godzinę.

A jak powiedzieć, że coś wydarzyło się x czasu temu...?

Aby stworzyć zdanie, mówiące o tym kiedy w przeszłości coś się wydarzyło, potrzebujemy wyrażenia „for….siden”. Pomiędzy wstawiamy okres czasu, o którym mówimy. Czasownik jest w czasie przeszłym.

🇳🇴	🇵🇱
Jeg var hos legen for 2 dager siden.	Byłam u lekarza 2 dni temu.
Vi var i Italia for 5 år siden.	Byliśmy we Włoszech 5 lat temu.
Hun var arbeidsledig for 2 månader siden.	Ona była bezrobotna 2 miesiące temu.
Han skrev en bok for 3 år siden.	On napisał książkę 3 lata temu.

Pamiętaj, że musisz użyć zarówno „for” jak i „siden”! Samo „siden” nie wystarczy!

Co jeśli chcemy podkreślić jak długi czas trwało dane wydarzenie...?

Jeśli chcemy powiedzieć JAK długo coś trwało, a nie kiedy, z pomocą przyjdzie nam przyimek „I”, stawiany przed określeniem czasu. Tego typu zdania mogą występować w różnych czasach, w zależności od tego, czy dana czynność się skończyła, czy jeszcze trwa lub czy wydarzy się w przyszłości.

1. Czynność trwa nadal.

🇳🇴	🇵🇱
Jeg har vært her i fem dager.	Jestem tutaj od 5 dni.
Hun har vært hjemme i to dager.	Ona jest w domu od 2 dni.
Han har vært på ferie i tre måneder.	On jest na wakacjach od 3 miesięcy.

2. Czynność jest zakończona.

🇳🇴	🇵🇱
Jeg var der i fem dager.	Byłam tam przez 5 dni.
Hun var hjemme i to dager.	Ona była w domu przez 2 dni.
Han var på ferie i tre måneder.	On był na wakacjach przez 3 miesiące.

3. Czynność wydarzy się w przyszłości.

🇳🇴	🇵🇱
De skal være her i fem dager.	Oni spędzą tu 5 dni.
Hun skal være hjemme i to dager.	Ona będzie w domu przez dwa dni.
Han skal ha ferie i tre måneder.	On będzie na wakacjach przez trzy miesiące.

Przyimki te często się mylą, zalecamy więc dobrze je przećwiczyć. A jeśli szukasz lektora lub kursu języka norweskiego, zapraszamy na nasze kursy grupowe oraz zajęcia indywidualne.

Tagi język norweski, norweski

Kjenne; kunne; vite - czym się różnią te czasowniki i jak ich używać?

1. Kjenne

2. Kunne

3. Vite

Czasowniki modalne – czym są i jak się odmieniają?

Jak umieścić czasowniki modalne w konstrukcji zdania?

Chcesz dowiedzieć się więcej o czasownikach modalnych? Zapraszamy na lekcje online!

Częste błędy w pisowni (popełniane również przez Norwegów!)

Popularne błędy

Co to znaczy, że rzeczownik jest określony lub nieokreślony?

Jak wygląda określoność w norweskim?

Kiedy używamy formy nieokreślonej?

1. Kiedy mówimy o czymś po raz pierwszy lub coś przedstawimy.

2. Kiedy określamy cechy osób.

3. Po zaimku dzierżawczym

4. Po: noen, hver, hvilken

5. Po liczbach i określeniach ilości

6. Po dopełniaczu z "S"

Kiedy używamy formy określonej?

1. Kiedy mówimy o czymś, co jest już nam znane lub to dookreślamy.

2. Kiedy mówimy o czymś jedynym w swoim rodzaju.

3. Kiedy dana rzecz jest dookreślona dodatkową informację.

4. Kiedy mamy na myśli cały rodzaj albo gatunek.

5. Jeśli rzeczownik stoi przed zaimkiem dzierżawczym.

Preteritum

1. Mówimy o czynnościach zakończonych + podajemy określony czas

2. Zdajemy relację z jakiegoś wydarzenia.

3. Mówimy o nierzeczywistych sytuacjach.

4. Kiedy chcemy być bardzo uprzejmi.

Perfektum

1. Skupiamy się na czynności, a nie na czasie kiedy coś zostało wykonane.

2. Kiedy mówimy o czynności, która zaczęła się w przeszłości i trwa dalej.

3. Mówimy o czynności, która musi zostać wykonana przed inną czynnością (w teraźniejszość i przyszłości)

4. Opowiadamy o doświadczeniach życiowych.

5. Mówimy o okresach, które jeszcze się nie zakończyły:

Å VÆRE - być

Å bli - stawać się, zostawać

All i Alt + rzeczownik niepoliczalny

Alle + określone rzeczowniki policzalne

Hel i Helt + rzeczownik nieokreślony w liczbie pojedynczej

Hele + rzeczownik określony w liczbie pojedynczej

Kiedy używamy Når a kiedy Da?

Den gangen da, hver gang når.

1. Sytuacja wydarzyła się jednorazowo w przeszłości.

2. Sytuacja w przeszłości powtarzała się.

3. Sytuacja wydarzy się w przyszłości.

4. Zwyczaje i nawyki

5. Zdania pytające

LITT - trochę

LITE - mało

LITE - mały

Które "morgen" co znaczy?

"Tego lata" vs "latem"....

Jak powiedzieć, że coś wydarzy się za miesiąc lub za godzinę?​

A jak powiedzieć, że coś wydarzyło się x czasu temu...?

Co jeśli chcemy podkreślić jak długi czas trwało dane wydarzenie...?

Jak powiedzieć, że coś wydarzy się za miesiąc lub za godzinę?