Święta Bożego Narodzenia w Norwegii
Zbliżając się do świąt Bożego Narodzenia, atmosfera w kraju fiordów przybiera wyjątkowo magicznego charakteru. Norwegowie doskonale łączą stare, rodzinne tradycje z nowoczesnymi trendami, sprawiając, że święta w Norwegii to niezapomniane doświadczenie.
Nordycke korzenie
Boże Narodzenie to po norwesku „JUL”. Słowo to ma bardzo długą tradycję, jeszcze sprzed czasów chrześcijańskich. Pierwotnie Jul oznaczało nazwę miesiąca kalendarzowe w kalendarzu germańskim i wywodzi się z jeszcze wcześniejszych tradycji nordyckich. Jòlnir lub Ýlir to alternatywne imiona boga Odyna. Jul świętowano na przełomie listopada i grudnia, po zakończeniu jesiennych żniw. W tym okresie farmerzy mieli obowiązek zorganizowania przyjęcia przy własnoręcznie uważonym piwie, na które musieli zaprosić przynajmniej trzech sąsiadów.
Aktualnie Jul to okres kilku tygodniu na który składa pięć faz: Advent (Adwent), Julaften (Wigilia), Romjul (tydzień od Wigilii do Nowego Roku), Nyttår (nowy rok) i epiphany (Trzech Króli).
Dla wielu jednak świętowanie zaczyna się dużo wcześniej…
Julebord
W Skandynawii świętowanie świąt Bożego Narodzenia zaczyna się już w listopadzie, wraz z pierwszymi imprezami Julebord. Julebord to bankiet podczas którego serwowane są tradycyjne świąteczne potrawy i alkohol. Każda firma, szkoła czy instytucja organizuje swój Julebord, na który często zapraszani są też partnerzy czy przyjaciele. Dlatego większość Norwegów bierze udział w wielu tego typu przyjęciach, które często obejmują całonocne after party.
Jeśli zostaniesz na Julebord zaproszony, pamiętaj aby wybrać formalny strój! Chociaż Norwegowie zazwyczaj preferują luźne, sportowe odzienie, świętowanie Julebord wymaga bardziej odświętnej kreacji.
Lysfest
Lysfest, czyli festiwal świateł, to relatywnie nowa tradycja, która zdążyła już zrobić spektakularne wrażenie. To magiczne wydarzenie odbywa się zazwyczaj w drugiej połowie listopada, aby wprowadzić mieszkańców w świąteczną atmosferę.
Miasta, takie jak Oslo, Bergen czy Trondheim, rozświetlają się tysiącem światełek.
W miastach rozbłyskują nie tylko tradycyjne lampki choinkowe, ale także interaktywne instalacje świetlne, które reagują na ruchy przechodniów. Co roku możemy podziwiać coraz ciekawsze instalacje i nowinki techniczne.
Podczas Lysfest, mieszkańcy i turyści uczestniczą także w różnorodnych wydarzeniach towarzyszących. Koncerty, parady świateł i pokazy sztucznych ogni dodają temu świątecznemu festiwalowi niezapomniany charakter.
Advent
Adwent w Norwegii obchodzony jest od czterech niedziel przed Bożym Narodzeniem.
Ale co to właściwie jest adwent?
Adwent oznacza ważne przybycie, zatem okres adwentu to okres oczekiwania na to przybycie. Norwegia jest krajem tradycyjnie luterański, czekamy więc oczywiście na przyjście Chrystusa.
Kalendarze adwentowe
To, co w wielu częściach świata nazywane jest kalendarzami adwentowymi, w Norwegii nazywa się julekalenderen (kalendarz bożonarodzeniowy). Tak jak i u nas, takie kalendarze przyjmują w dzisiejszych czasach wszystkie możliwe formy a sklepy prześcigają się w pomysłach na coraz to nowsze. Oprócz klasycznych kalendarzy z czekoladkami możemy więc znaleźć także takie zwierające, herbaty, kosmetyki, skarpety czy inne gadżety.
Norwegia jednak ma coś, czego my nie mamy….
Telewizyjne kalendarze adwentowe
Jedną z nowszych norweskich tradycji są telewizyjne kalendarze adwentowe. Są to 24 – odcinkowe seriale, emitowane codziennie, skupiające się wokół tematyki Bożego Narodzenia. Jest ich bardo wiele, więc każdy znajdzie coś dla siebie! Zarówno dorośli jak i dzieci. Ich oglądanie w rodzinnym gronie jest jedną ze skandynawskich tradycji.
Norweskie świece adwentowe
W Norwegii Adwent obchodzony jest czterema świecami, po jednej na każdą niedzielę.
Wszystkie cztery świece umieszcza się w świeczniku i co tydzień zapala jedną z nich.
Przy zapalaniu świec tradycyjnie śpiewa się adwentową piosenkę lub recytuje wiersz. Jest kilka możliwości, tutaj zamieszczamy filmik z jedną z takich piosenek.
Nisse
Nisse, czyli skarpetkowy stróż, to jedna z najstarszych i najbardziej uroczych tradycji norweskich świąt Bożego Narodzenia. Nisse to zazwyczaj mała postać o niskim wzroście, przypominająca elfa lub krasnala. Jego stroje są zwykle utrzymane w tradycyjnym stylu, z czerwoną lub zieloną czapką, przypominającą czapkę Mikołaja, i długim płaszczem. Często trzyma w ręce drewniany kijek lub różdżkę, co dodaje mu lekko magicznego wyglądu.
Wierzy się, że Nisse jest opiekunem domu, a jego obecność przynosi szczęście i pomyślność.
W dniach poprzedzających Boże Narodzenie, rodziny przygotowują specjalne miseczki z jedzeniem, najczęściej złożonym z ryżu i słodyczy. Miska ta jest ustawiana w wyznaczonym miejscu, zwykle na parapecie okna czy przy kominku, aby Nisse mógł ją znaleźć.
Julaften
Julaften, czyli Wigilia Bożego Narodzenia. W porównaniu do polskiej Wigilii, norweska Julaften ma swoje unikalne cechy. Choć obie tradycje kładą nacisk na rodzinne spotkania i smaczne posiłki, norweska Wieczerza Bożonarodzeniowa nie jest postna, dania są mięsne lub rybne, chociaż karpika tam nie uświadczymy. W Norwegii do Wigilii pije się też mocny alkohol.
Najpopularniejszymi daniami są pinnekjøtt, ribbe oraz lutefisk.
Pinnekjøtt to solona i suszona baranina lub jagnięca wędzona szynka. Mięso to jest gotowane na parze nad wrzącą wodą, nad gałązkami brzóz lub sosny. Ta specyficzna metoda gotowania nadaje potrawie charakterystyczny smak i aromat. Gałązki dodają subtelnej nuty drzewnej do mięsa. Danie to jest serwowane z ziemniakami, puree z selera i sosami.
Ribbe to kolejne popularne danie świąteczne w Norwegii. Są to pieczone wieprzowe żeberka o chrupiącej skórce. Ważnym elementem przygotowania ribbe jest uzyskanie chrupiącej i złocistej skórki, co jest kluczowe dla smaku potrawy.
Kolejnym daniem jest lutefisk. Lutefisk to tradycyjne norweskie danie, które wzbudza wiele kontrowersji ze względu na swoją specyficzną metodę przygotowania. Głównym składnikiem lutefisku jest suszone mięso dorsza, które jest moczone w ługu i potem gotowane lub pieczone. Proces ten, choć długi i wymagający, ma na celu zmienienie konsystencji mięsa, nadając mu galaretowatą strukturę.
Lutefisk wywołuje różne opinie ze względu na swoją nietypową teksturę i intensywny zapach. Niektórzy uwielbiają to danie za jego unikalny smak, podczas gdy innych odrzuca specyficzna konsystencja i intensywny zapach,
Ponadto, lutefisk stał się również przedmiotem kontrowersji ze względu na proces jego przygotowania, który obejmuje stosowanie ługu sodowego. Proces ten był kiedyś bardziej niebezpieczny i wymagał staranności w stosowaniu ługu, co mogło prowadzić do poparzeń skóry. Obecnie jednak, dzięki bardziej nowoczesnym metodom produkcji, ten aspekt jest zazwyczaj kontrolowany i bezpieczny.
A co do picia...?
W Norwegii alkohol ma swoje ważne miejsce na wigilijnym stole. Wśród napojów alkoholowych popularnych podczas wigilii norweskiej znajdują się piwo, wino, a także juleøl oraz akevitt.
Juleøl, czyli „piwo świąteczne”, to tradycyjne norweskie piwo produkowane specjalnie na okres świąteczny. Jest to zazwyczaj mocniejsze i bardziej aromatyczne piwo niż standardowe wersje dostępne w ciągu roku. Charakteryzuje się bogatszym smakiem, a niekiedy dodawane są mu przyprawy świąteczne, takie jak cynamon czy goździki.
Akevitt to norweski napój alkoholowy, znany również jako aquavit. Jest to rodzaj gorzelnego trunku ziołowego, często destylowanego z ziemniaków lub ziaren zbóż. Charakterystycznym elementem akevitt jest jego aromat i smak, które pochodzą głównie z ziół, takich jak koper, anyż czy kmink. Tradycyjnie akevitt podawane jest schłodzone i często spożywane jest jako dodatek do świątecznych posiłków, szczególnie rybnych.
W zimie nie może też zabraknąć rozgrzewającego Gløgg. To gorący, aromatyczny trunek bazując głównie na czerwonym winie. Gløgg zyskuje swój niepowtarzalny charakter dzięki dodatkowi przypraw, takich jak cynamon, goździki i kardamon. Pije się go na gorąco a Norwegowie często podają Gløgg w towarzystwie migdałów i rodzynek.
Romjul
Romjul to okres między Bożym Narodzeniem a Nowym Rokiem, który jest obchodzony w Norwegii oraz w innych krajach skandynawskich. Termin „romjul” pochodzi z języka norweskiego i oznacza dosłownie „spokojny miesiąc”. Jest to czas, gdy wiele firm, szkół i instytucji publicznych w Norwegii jest zamkniętych, a ludzie mają czas na relaks, odpoczynek i spędzanie czasu z rodziną.
W tym okresie wiele rodzin kontynuuje świąteczne tradycje, a atmosfera jest wciąż nasycona duchem Bożego Narodzenia. Romjul to także czas, kiedy wielu Norwegów korzysta z zimowych aktywności na świeżym powietrzu, takich jak narciarstwo, łyżwiarstwo czy wędrówki po malowniczych krajobrazach Norwegii.
Tradycyjnie, w niektórych regionach Norwegii, Romjul może być czasem, gdy odwiedza się przyjaciół i krewnych, których nie udało się zobaczyć w czasie samego Bożego Narodzenia.
Ogólnie Romjul to okres, który jest postrzegany jako czas relaksu, refleksji i cieszenia się atmosferą świąteczną, zanim rozpocznie się nowy rok. Wiele osób w Norwegii traktuje ten czas jako okazję do odpoczynku i odbudowania sił przed nadejściem Nowego Roku.
