W języku polskim określoność rzeczownika nie ma znaczenia, więc temat ten może sprawiać trudność w języku norweskim. Zanim przejdziemy do określonych zasad gramatycznych, wyjaśnijmy sobie zatem, czym określoność rzeczownika jest.
Co to znaczy, że rzeczownik jest określony lub nieokreślony?
Określoność rzeczownika mówi nam o 2 rzeczach:
- Czy dana rzecz jest znana czy nieznana?
- Czy jest ona konkretna czy ogólna?
Np.
Ania maluje na tablicy.
W tym przykładzie tablica będzie nieokreślona. Mówimy o niej po raz pierwszy, nie ma większego znaczenia co to jest za tablica. Jest to jakaś tam tablica.
Ale, jeśli powiesz dalej: Tablica jest w szkole. To w języku norweskim będzie już ona określona, ponieważ dookreślamy ten przedmiot i mówimy o tym konkretnym egzemplarzu, który jest w szkole.
Inny przykład: Tomek kupuje spodnie.
W tym zdaniu spodnie byłyby w języku norweskim nieokreślone. Nic o nich nie wiemy, Tomek kupuje jakieś spodnie. Ale jeśli powiemy następnie: Te spodnie są za duże. – Będą one już określone, ponieważ mówimy o tym konkretnym, jednym egzemplarzu, nie o wszystkich spodniach na świecie.
Zawsze tam gdzie będziemy mieli zaimek wskazujący – ten, ta, ci – będziemy mieli formę określoną.
Jak wygląda określoność w norweskim?
O tym, czy rzeczownik jest określony czy nieokreślony, mówi nam rodzajnik.
Jeśli rodzajnik stoi przed rzeczownikiem jest on w formie nieokreślonej:
et barn
en kopp
ei tavle
Liczba mnoga nie posiada rzeczownika:
kopper
tavler
Jest to zawsze forma podstawowa słówka, występująca w słowniku. Rodzajniki są 3, tak jak są 3 rodzaje:
et – rodzaj nijaki
en – rodzaj męski
ei – rodzaj żeński
Ponieważ niemożliwe jest zgadnąć jakiego rodzaju jest wyraz, po samej jego budowie, ważna aby uczyć się zawsze nowych słówek wraz z rodzajnikami na pamięć. Bez tego nie będziecie w stanie odmieniać rzeczowników, a uwierzcie mi – to ważna sprawa.
Formę określoną tworzymy natomiast poprzez przerzucenie rodzajnika na tył a w liczbie mnogiej określonej dodajemy -ENE (od tej zasady są wyjątki)
et barn – barnET
en kopp – koppEN
ei tavle – tavlA (w rodzaju nijakim EI zmienia się na A na końcu).
Liczba mnoga:
koppENE
tavlENE
Kiedy używamy formy nieokreślonej?
1. Kiedy mówimy o czymś po raz pierwszy lub coś przedstawimy.
Det er en katt. (To jest kot.)
Vi ser en sky. (Widzimy chmurę.)
Det er et stort hus. (To jest duży dom.)
Hun kjøpte ei skjorte. (Ona kupiła koszulę.)
2. Kiedy określamy cechy osób.
Han er et geni. (On jest geniuszem.)
Du er en flink arbeider. (Jesteś zdolnym pracownikiem.)
Marcin er en idiot. (Marcin jest idiotą.)
3. Po zaimku dzierżawczym
Jeżeli zaimek dzierżawczy występuję przed rzeczownikiem, to wtedy musi on być również nieokreślony.
Det er mi mor. (To moja mama.)
Hennes bil er gul. (Jej samochód jest żółty.)
Våre bøker ligger på bordet. (Nasze książki leżą na stole.)
4. Po: noen, hver, hvilken
Jest to kolejna zasada gramatyczna, po której rzeczownik będzie zawsze nieokreślony, niezależnie od kontekstu.
Det er noen polske jenter i klassen min. (Jest kilka polskich dziewczyn w mojej klasie.)
Hver person her snakker norsk. (Każda osoba tutaj mówi po norwesku.)
Hvilken is vil du ha? (Którego loda chcesz?)
5. Po liczbach i określeniach ilości
Jeg har tolv planter. (Mam 12 roślin.)
Det er mange tre i skogen. (Jest wiele drzew w lesie.)
Hun har mange venner. (Ona ma wielu przyjaciół.)
6. Po dopełniaczu z "S"
Kiedy mówimy, że coś do kogoś należy używając genitiv-S, ta rzecz również będzie nieokreślona.
Barteks armbåndsur er dyr. (Zegarek Bartka jest drogi.)
Jentas jakke er skitten. (Kurtka dziewczyny jest brudna.)
Hundens bolle er tom. (Miska psa jest pusta.)
Kiedy używamy formy określonej?
1. Kiedy mówimy o czymś, co jest już nam znane lub to dookreślamy.
Ta zasada wynika tylko i wyłącznie z kontekstu. Jeśli Twój rozmówca wie, do jakiej konkretnej rzeczy się odnosisz, to użyjemy formy określonej.
Det er en katt. KattEN er brun. (To jest kot. Kot jest brązowy.)
Vi ser en sky. SkyEN ligner på en sommerfugl. (Widzimy chmurę. Chmura przypomina motyla.)
Det er et stort hus. Dette husET vil vi kjøpe. (To jest duży dom. Ten dom chcemy kupić.)
Hun kjøpte ei skjorte. SkjortA er pen. (Ona kupiła koszulę. Koszula jest ładna.)
2. Kiedy mówimy o czymś jedynym w swoim rodzaju.
Sola skinner sterkt i dag. (Słońce świeci dzisiaj mocno.)
Jorda er rund. (Ziemia jest okrągła.)
3. Kiedy dana rzecz jest dookreślona dodatkową informację.
Kontoren, som hun jobber i, er i nærheten. (Biurko, w którym ona pracuje, jest w pobliżu.)
Kjæresten hennes, som heter Knur, er 30 år gammel. (Jej chłopak, który nazywa się Knut, ma 30 lat.)
Mannen, som jeg snakket med i går, var snill. (Mężczyzna, z którym wczoraj rozmawiałam, był miły.)
4. Kiedy mamy na myśli cały rodzaj albo gatunek.
Tigrene er truet. – Tygrysy są zagrożone.
Menneskene adskiller seg fra dyrene ved det at de kan snakke. – Ludzie różnią się od zwierząt tym, że potrafią mówić.
5. Jeśli rzeczownik stoi przed zaimkiem dzierżawczym.
Det er mora mi. (To jest moja mama.)
Bilen hennes er gul. (Jej samochód jest żółty.)
Bøkene våre ligger på bordet. (Nasze książki leż na stole.)
Możecie nas znaleźć także na:
Facebook’u, Instagramie oraz TikToku!
Zapraszamy również do nas na zajęcia indywidualne oraz kursy grupowe.
