Strona główna » kaja
Strona główna » kaja
Kategorie
kultura

Norweski slang cz.II

Norweski slang cz.II

Slang jest nieodłączną częścią każdego języka, dlatego ważnym jest żeby znać chociaż kilka wyrażeń, aby odnaleźć się wśród norweskiego towarzystwa lub nawet oglądając norweski serial. Poniżej przedstawiamy kilka podstawowych wyrażeń slangowych.

Pozytywne wyrażenia slangowe

NOPLPrzykładTłumacenie
Skjerr’a?Co tam? (skrót od Hva skjer a?)Skjerr’a bro?Co tam, ziom?
AssNo wiesz/Serio (często na końcu zdania)Det var digg, ass!To było świetne, serio!
SeffOczywiście (skrót od selvfølgelig)Seff kommer jeg!Oczywiście, że przyjdę!
MædMega/ bardzoDen konserten var mæd bra!Ten koncert był mega dobry!
RåttKozacko! / ZajebiścieDu kjøpte et nytt hus? Rått!Kupiłeś nowy dom? Kozacko!
Å være giraByć podekscytowanymJeg er sykt gira for møte i kveld!Jaram się mega na dzisiejsze spotkanie!

Negatywne wyrażenia slangowe
NOPLPrzykładTłumacenie
BlakkSpłukanyJeg er helt blakkJestem całkiem spłukany
RævaDo dupyDet var helt ræva!To było totalnie do dupy!
SkitBeznadziejne (dosł. „gówno”)Den filmen var skit!Ten film był beznadziejny!
HæsligOhydne, odpychająceMaten smakte hæslig!Jedzenie smakowało ohydnie!
TeitGłupi, irytującyHan er så teit!On jest tak głupi!
Kødder du?Jaja sobie robisz?– Vi kjøpte en ny bil- Kødder du?– Kupiliśmy nowe auto -Jaja sobie ze mnie robisz?
Studenckie wyrażenia slangowe
NOPLPrzykładTłumaczenie
PuggeWkuwać na egzaminJeg må pugge hele natta!Muszę wkuwać całą noc!
StrøkOblać egzaminJeg strøk på matten!Oblałem matmę!
NoiaPanika / StresJeg får helt noia av eksamen!Dostaję totalnej paniki przez egzamin!
DritingsZalany/ bardzo pijanyHan var dritings i går!On był wczoraj totalnie zalany!
PensumhelveteTona materiałówJeg drukner i pensumhelvete…Tonę w tej masie materiału…
Kategorie
kultura

Norwegia – 7 Miejsc, Które Musisz Zobaczyć

Norwegia to kraj pełen kontrastów – od spektakularnych fiordów i lodowców po nowoczesne miasta i historyczne zabytki. Jeśli marzysz o podróży do tego skandynawskiego raju, oto 7 miejsc, które warto uwzględnić w swoim planie!

1. Geirangerfjord – Klejnot UNESCO

Geirangerfjord to jeden z najbardziej znanych fiordów Norwegii, wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Jego strome klify, intensywnie zielone zbocza i wodospady sprawiają, że wygląda jak z bajki. 

Najciekawsze atrakcje:
Wodospady Siedem Sióstr (De Syv Søstrene) – siedem strumieni spływających w dół klifu tworzy niesamowity widok.
Rejs po fiordzie – możesz podziwiać fiord z pokładu statku lub w bardziej aktywnej wersji – kajakiem.
Dalsnibba (1500 m n.p.m.) – jeden z najlepszych punktów widokowych w Norwegii, z którego zobaczysz fiord w całej okazałości.
Droga Orłów (Ørnevegen) – kręta trasa z 11 ostrymi zakrętami, prowadząca do spektakularnego punktu widokowego Ørnesvingen.

 

2. Oslo – Stolica kultury i nowoczesności

Oslo to dynamiczna stolica Norwegii, która łączy nowoczesność z historią. Jest pełna zieleni, otoczona wodą i oferuje mnóstwo atrakcji dla miłośników kultury.

Co warto zobaczyć?
Opera w Oslo – imponujący, nowoczesny budynek nad wodą. Można spacerować po jego dachu i podziwiać widok na fiord.
Muzeum Muncha – nowa siedziba muzeum poświęconego twórczości Edvarda Muncha, twórcy słynnego „Krzyku”.
Muzeum Łodzi Wikingów (obecnie zamknięte, otwarcie nowego Vikingtidsmuseet w 2026 r.) – zawiera najlepiej zachowane na świecie łodzie wikingów, liczące ponad 1000 lat.

3. Bergen – Kolorowe serce Norwegii

Bergen, drugie co do wielkości miasto Norwegii, to urocze miejsce otoczone górami i fiordami. Jest znane z deszczowego klimatu, ale także z niesamowitej atmosfery i kolorowej architektury.

Główne atrakcje:
Bryggen – historyczna dzielnica handlowa z charakterystycznymi, drewnianymi domkami, wpisana na listę UNESCO.
Targ rybny – spróbujesz tu świeżych owoców morza, w tym krabów królewskich i wędzonego łososia.
Fløyen – wjedź kolejką Fløibanen na wzgórze Fløyen i podziwiaj panoramę miasta.

4. Lofoty – Norwegia w wersji pocztówkowej

Lofoty to jeden z najbardziej malowniczych regionów Norwegii – ostre szczyty górskie wyrastają prosto z morza, a wioski rybackie wyglądają jak z pocztówki.

Najważniejsze atrakcje:
Reine – najpiękniejsza wioska Norwegii – słynne czerwone domki na tle gór.
Plaża Haukland – białe piaski i turkusowa woda przypominają tropiki!
Trekking na Reinebringen – widok z tego szczytu to jeden z najbardziej ikonicznych krajobrazów Norwegii.
Zorza polarna (zima) i słońce o północy (lato) – Lofoty są idealnym miejscem do obserwacji tych zjawisk.

5. Tromsø – Arktyczna stolica Norwegii

Tromsø to największe miasto za kołem podbiegunowym i jedno z najlepszych miejsc na świecie do obserwacji zorzy polarnej.

Co warto zobaczyć?
Polaria – interaktywne muzeum o Arktyce, gdzie można zobaczyć m.in. karmienie fok.
Arktyczna Katedra – nowoczesna świątynia o unikalnej architekturze.
Rejs w poszukiwaniu wielorybów – zimą można tu zobaczyć humbaki i orki.

6. Prekestolen – Skalny balkon nad fiordem

Prekestolen to jedna z najsłynniejszych atrakcji Norwegii. To ogromna, płaska skała, która wznosi się 604 metry nad Lysefjordem.

Jak tam dotrzeć?
✔ Wędrówka trwa ok. 4 godziny w obie strony i nie wymaga specjalnych umiejętności.
✔ Najlepsze widoki są o wschodzie słońca, gdy nie ma tłumów.

Ciekawostka: W 2018 roku Prekestolen pojawił się w hollywoodzkim filmie „Mission: Impossible – Fallout” jako miejsce finałowej sceny walki!

7. Stavkirke – Średniowieczne kościoły klepkowe

Najbardziej znane:
Urnes stavkirke (UNESCO) – najstarszy (ok. 1130 r.), z pięknymi rzeźbieniami.
Borgund stavkirke – najlepiej zachowany, wygląda jak budowla z fantasy.

Ciekawostka: Wiele kościołów klepkowych ma rzeźbienia przypominające smoki – to nawiązanie do mitologii nordyckiej.

Masz już swoje ulubione miejsce w Norwegii? A może któreś z tych miejsc jest na Twojej liście marzeń?

Kategorie
słownictwo

Pory roku po norwesku – årstider

Zanim zaczniemy poznawać pory roku, koniecznie musimy wiedzieć, jak nazywają się poszczególne miesiące.

januar – styczeń
februar – luty
mars – marzec
april – kwiecień
mai – maj
juni – czerwiec
juli – lipiec
august – sierpień
september – wrzesień
oktober – październik
november – listopad
desember – grudzień

Vår - Wiosna

Kalendarzowa wiosna rozpoczyna się 21 marca, charakteryzuje się tym, że wszystkie rośliny budzą się do życia a dni robią się coraz cieplejsze i dłuższe. Jak więc określać wiosenną pogodę po norwesku? Oto kilka propozycji:

 

  • Det blir varmere ute. Robi się cieplej na zewnątrz.
  • Dagene blir lengre. Dni stają się dłuższe.
  • Sola skinner.Świeci słońce.
  • Alle planter blomstrer/poller. Wszystkie rośliny kwitną/pylą.
  • Himmelen er skyfri.Niebo jest bezchmurne.

Sommer - Lato

Kalendarzowe lato zaczyna się 22 czerwca i większość kojarzy je ze słońcem, wysokimi temperaturami, upałami ale i burzami. Jak to powiedzieć po norwesku?

 

  • Det er varmt ute. Jest gorąco/upalnie na zewnątrz.
  • Nettene blir kortere.Noce stają się krótsze.
  • Det er et solrikt vær. – Jest słoneczna pogoda.
  • Det er en storm med lyn.Jest burza z piorunami.
  • OppholdsværSusza
  • Et haglGrad
  • En regnbue Tęcza
  • Sola steker.Słońce pali/ Żar leje się z nieba.

W języku norweskim, jak i w polskim mamy idiom pasujący do letniej pogody: 

„Etter regn kommer sol”.  „Po deszczu wychodzi słońce”.

 

Høst - Jesień

Kalendarzowa jesień zaczyna się 23 września i jej cechą charakterystyczną są kolorowe, opadające liście i ciągłe ulewy. Oto kilka wyrażeń związanych z jesienną pogodą:

 

  • Det regner.Pada deszcz.
  • Det er et regnskyll.Jest ulewa.
  • Det tordner. Grzmi.
  • Vinden blåster.Wieje wiatr.
  • Et regnvær. Deszczowa pogoda.
  • En overskyet himmel.Zachmurzone niebo.
  • En tåke Mgła

Idiom świetnie pasujący do jesiennej pogody, który po polsku brzmi „Leje jak z cebra” to po norwesku „Det regner katter og hunder”.

Vinter - Zima

Kalendarzowa zima zaczyna się 22 grudnia i pewnie dla wielu z was jest to najmniej ulubiona poru roku. Dni robią się krótsze i zimniejsze, a do tego pada śnieg. Na szczęście det blir vår etterpå:)

 

  • Det snør. Pada śnieg.
  • Det er kaldt.Jest zimno.
  • Dagene blir kortere. – Dni stają się krótsze.
  • Dagene blir mørkere fortere. – Dni stają się szybciej ciemniejsze.
  • Snøvær Śnieżna pogoda
  • Et snødrevŚnieżyca
  • Et snøfokk Zamieć śnieżna
  • En snøfonn Zaspa śnieżna
  • Sludd – Deszcz ze śniegiem

Inne, przydatne wyrażenia

Hvordan er været? – Jaka jest pogoda?

Hvor mange grader er det? – lIe jest stopni?

Hva er temperaturen? – Jaka jest temperatura?

Temperaturen er lav/høy. – Temperatura jest niska/wysoka.

Trykket er høyt/lavt. – Ciśnienie jest wysokie/niskie.

Kategorie
kultura

Liczebniki w języku norweskim

I. Liczebniki główne (zwykłe)

Liczebniki główne w języku norweskim odpowiadają polskim liczebnikom typu “jeden”, “dwa”, “trzy” itd.

Podstawowe liczebniki główne:

0 – null 
1 – én / ett
2 – to
3 – tre
4 – fire
5 – fem
6 – seks
7 – sju (lub syv)
8 – åtte
9 – ni
10 – ti
11 – elleve
12 – tolv
13 – tretten
14 – fjorten
15 – femten
16 – seksten
17 – sytten
18 – atten
19 – nitten
20 – tjue

Dziesiątki i większe liczby:

30 – tretti (lub tredve)
40 – førti
50 – femti
60 – seksti
70 – sytti
80 – åtti
90 – nitti
100 – hundre
1000 – tusen

Zasady użycia liczebników głównych

  • Liczebnik „én” używa się dla rzeczowników rodzaju męskiego i żeńskiego, a „ett” dla rodzaju nijakiego.
  • Liczebniki od 21 wzwyż tworzy się, łącząc dziesiątki i jedności, np.:
    21 – tjueén
    35 – trettifem
    98 – nittiåtte

II. Liczebniki porządkowe

Liczebniki porządkowe odpowiadają polskim liczebnikom typu “pierwszy”, “drugi”, “trzeci” itd.

 

Podstawowe liczebniki porządkowe:

1 – første
2 – andre
3 – tredje
4 – fjerde
5 – femte
6 – sjette
7 – sjuende (lub syvende)
8 – åttende
9 – niende
10 – tiende
11 – ellevte
12 – tolvte
13 – trettende
14 – fjortende
15 – femtende
16 – sekstende
17 – syttende
18 – attende
19 – nittende
20 – tjuende

Liczebniki porządkowe dla większych liczb

  • Tworzy się je, dodając końcówkę -ende do liczebników głównych (do 20 włącznie), np.:
    30. trettiende
    40. førtiende
    100. hundrede
  • Od 21 wzwyż stosuje się -ende dla ostatniej liczby w kombinacji, np.:
    21. tjueførste
    35. trettifemte
    98. nittiåttende

Zasady użycia liczebników porządkowych

  • Używa się ich z rodzajnikiem określonym, np.:
    „Den første bilen” – Pierwszy samochód
    „Det andre huset” – Drugi dom
  • W skrócie zapisuje się je jako cyfrę z kropką, np.:
    1. (første), 2. (andre), 3. (tredje)

Filmiki, które na przydadzą Ci się, w nauce liczebników:

Karense – Tall på norsk

Tall på norsk: Lær å telle fra 1 til 1 000 000 enkelt!

Kategorie
kultura

Opera w Oslo

Opera w Oslo

Jeśli kiedykolwiek będziesz w Oslo, jednym z obowiązkowych punktów na twojej liście powinna być Norweska Opera i Balet.

Jak powstała Opera w Oslo?

Budowa Opery w Oslo rozpoczęła się w 2003 roku, a zakończyła w 2007. Budynek został zaprojektowany przez słynną firmę Snøhetta. Zdecydowano się na nowoczesny styl, który ma nawiązywać do fiordów, gór i lodowców – elementów charakterystycznych dla norweskiego krajobrazu. Opera wynurza się z wód Oslofjorden, a jej fundamenty sięgają aż 16 metrów pod poziomem morza. Warto także wspomnieć, że jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów budynku jest dach. Nazywany „dywanem”, jest pokryty marmurem, a jego nachylenie wynosi aż 45 stopni!

Wnętrze Opery równie ciekawe co wygląd na zewnątrz.

O pera ma aż sześć poziomów oraz 1100 pomieszczeń, w tym jedno całkowicie pod wodą. Niezwykłe lobby jest wysokie aż na 3 piętra, a światło, które tam wpada przez duże okna oświetla tzw. „falującą ścianę”. Jest ona pokryta okładziną z małych, dębowych listew. Mają one różne kształty i są nieregularnie ułożone. Taki ich układ przypomina korę drzewa. Dębowa okładzina służy nie tylko ozdobie, ale też akustycznemu wytłumieniu holu. W operze znajdują się trzy sale teatralne, a największa z nich jest w stanie pomieścić nawet 1300 widzów.

Więcej niż tylko spektakl

Opera w Oslo to znacznie więcej niż tylko miejsce, gdzie ogląda się spektakle. Sam budynek robi ogromne wrażenie, ale to, co dzieje się w środku, sprawia, że warto tu wracać. Można tu zobaczyć zarówno klasyczne opery, jak i nowoczesne balety, koncerty symfoniczne czy inne muzyczne wydarzenia. Opera to również dom Narodowej Orkiestry Symfonicznej Norwegii oraz Narodowego Baletu Norwegii, więc znajdziesz tu zarówno tradycyjne przedstawienia, jak i bardziej eksperymentalne produkcje.

Operowe ciekawostki

  1. Jeśli zdecydujesz się na spacer po dachu, zyskasz wyjątkowy widok na całe miasto i fiord Oslo. Dach, o powierzchni 15 000 m², to jeden z największych w Europie dostępnych dla zwiedzających.

  2. Opera w Oslo to również przykład nowoczesnego podejścia do ekologii. Budynek został zaprojektowany z myślą o zrównoważonym rozwoju i minimalizowaniu wpływu na środowisko. Do jego budowy wykorzystano energooszczędne technologie i materiały przyjazne naturze.

  3. Wnętrze Opery to także galeria sztuki. W różnych częściach budynku znajdują się prace współczesnych artystów, które nadają przestrzeni niepowtarzalny charakter.

  4. Już w pierwszym roku po otwarciu, operę odwiedziło ok. 1,3 miliona osób i spowodowało to, że opera jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych budynków w Norwegii.

  5. Opera jest największym budynkiem jaki powstał w Norwegii od 700 lat.

  6. Budowa Opery kosztowała 4,4 mld norweskich koron.

Bez względu na to, czy interesujesz się operą, architekturą, czy po prostu chcesz podziwiać widoki – Opera w Oslo ma coś do zaoferowania każdemu. Pamiętaj o zabraniu aparatu na dach i pozwól sobie na chwilę relaksu przy fiordzie – to miejsce naprawdę zapiera dech w piersiach!

Kategorie
Bez kategorii

Norweskie Przysłowia i ich Znaczenie

Popularne norweskie przysłowia

Przysłowia są nieodłącznym elementem każdego języka, odzwierciedlającym mądrość, wartości i tradycje kulturowe danego społeczeństwa. Norweskie przysłowia mogą pomóc zrozumieć tamtejszą kulturę i sposoby myślenia. Przeanalizujemy więc kilka popularnym przysłów i zastanowimy się, jak odzwierciedlają one norweską kulturę.

1. "Ut på tur, aldri sur"

Tłumaczenie: Na wycieczce, nigdy nie jest się ponurym.

Znaczenie: Przysłowie to podkreśla, jak ważne dla Norwegów jest spędzanie czasu na świeżym powietrzu i aktywność fizyczna. Bez względu na pogodę, Norwegowie często wychodzą na piesze wędrówki, jazdę na nartach czy inne formy aktywności na łonie natury. Miasta pełne są zieleni i parków, tak aby każdy i wszędzie mógł doświadczyć kontaktu z naturą.

Przysłowie to odzwierciedla przekonanie, że kontakt z przyrodą ma pozytywny wpływ na samopoczucie  i jest konieczny dla zdrowia psychicznego.

2. "Morgenstund har gull i munn"

Tłumaczenie: Poranne godziny mają złoto w ustach.

Znaczenie: To przysłowie jest odpowiednikiem polskiego „Kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje”. Podkreśla ono wartość wczesnego wstawania i produktywności. Norwegowie cenią sobie pracowitość i efektywne wykorzystanie dnia, co znajduje odzwierciedlenie w ich kulturze pracy i stylu życia. Aczkolwiek nie są oni fanami niepotrzebnego stresu, dlatego wszystko toczy się w wolniejszym, niż w Polsce, tempie :D. 

3. "Det er aldri så galt at det ikke er godt for noe"

Tłumaczenie: Nigdy nie jest tak źle, żeby nie było w tym czegoś dobrego.

Znaczenie: Przysłowie to wyraża optymistyczne podejście do życia i umiejętność dostrzegania pozytywnych aspektów nawet w trudnych sytuacjach. Norwegowie, żyjący w surowym klimacie i często stawiający czoła wyzwaniom, nauczyli się patrzeć na życie z perspektywy szklanki do połowy pełnej.

4. "Mye vil ha mer"

Tłumaczenie: Dużo chce więcej.

Znaczenie: To przysłowie przestrzega przed chciwością i nieumiarkowaniem. Odzwierciedla ono norweskie wartości związane z umiarkowaniem i skromnością, co ma swoje korzenie w protestanckiej etyce pracy i życia, która miała duży wpływ na norweską kulturę. W krajach skandynawskich obowiązuje tzw. Janteloven, czyli „Prawo Jante”, to pojęcie zaczerpnięte z powieści „En flyktning krysser sitt spor” autorstwa duńsko-norweskiego pisarza Aksela Sandemose. Pojęcie to opisuje nieformalne zasady społeczne, które charakteryzują się potępianiem indywidualizmu oraz sukcesu jednostki na rzecz kolektywizmu i skromności.

Prawo Jante składa się z dziesięciu niepisanych zasad, które mają na celu przypomnienie jednostkom, że nie są lepsze od innych i nie powinny wyróżniać się z tłumu.

5. "Å få blod på tann"

Tłumaczenie: Dostać krew na zęby.

Znaczenie: Wyrażenie „Å få blod på tann” oznacza dosłownie „dostać krew na ząb” i jest używane metaforycznie, aby opisać sytuację, w której ktoś staje się bardziej zmotywowany, zdeterminowany lub ambitny po doświadczaniu pierwszego sukcesu lub posmaku czegoś ekscytującego. To tak, jakby ktoś „poczuł krew” i zyskał większy apetyt na więcej. Przysłowie to odzwierciedla norweską determinację i dążenie do osiągania kolejnych celów.

Co sądzisz o norweskiej kulturze? Zgadzasz się z tymi stereotypami?
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o norweskiej kulturze i języku zapraszamy do nas na zajęcia indywidualne oraz kursy grupowe.

Możecie nas znaleźć także na:
Facebook’uInstagramie oraz TikToku!

 

 

 

Kategorie
gramatyka

Różnice między czasownikami „kjenne”, „kunne” i „vite”

Kjenne; kunne; vite - czym się różnią te czasowniki i jak ich używać?

Podczas nauki języka norweskiego, często napotykamy się na różne czasowniki, które mogą sprawiać trudności z ich zrozumieniem i poprawnym użyciem. Jednym z takich przypadków są czasowniki „kjenne”, „kunne” i „vite”, które, choć mogą wydawać się podobne, mają zupełnie różne znaczenia i konteksty użycia.

1. Kjenne

Czasownik „kjenne” oznacza „czuć”, „znać” lub „być zaznajomionym z czymś”. Używamy go, aby wyrazić znajomość lub znajomość osobistą z osobą, miejscem lub rzeczą. Nie możemy jednak użyć tego słówka jeśli chcemy powiedzieć, że znamy jakiś język – jest to umiejętność, więc użyjemy kunne.

Przykłady:

  • Jeg kjenner henne godt. (Znam ją dobrze.)
  • Kjenner du denne byen? (Czy znasz to miasto?)
  • Hun kjenner lukten av roser. (Ona czuje zapach róż.)
  • Jeg kjenner ikke hennes puls. (Nie wyczuwam jej pulsu.)

2. Kunne

Czasownik „kunne” oznacza „móc” lub „umieć”. Jest używany, aby wyrazić możliwość wykonania czegoś lub posiadanie umiejętności.

Przykłady:

  • Jeg kan snakke norsk. (Potrafię mówić po norwesku.)
  • Kan du hjelpe meg? (Czy możesz mi pomóc?)
  • Vi kunne dra på kino i kveld. (Moglibyśmy pójść do kina dziś wieczorem.)

3. Vite

Czasownik „vite” oznacza „wiedzieć”. Używamy go, aby wyrazić posiadanie wiedzy na temat czegoś lub posiadanie informacji.

Przykłady:

  • Jeg vet ikke hva som skjedde. (Nie wiem, co się stało.)
  • Vet du hvorfor det regner? (Czy wiesz, dlaczego pada deszcz?)
  • De vet når bussen kommer. (Wiedzą, kiedy przyjeżdża autobus.)

Mając na uwadze powyższe przykłady, warto zauważyć, że każdy z tych czasowników ma swoje własne znaczenie i kontekst użycia. „Kjenne” odnosi się do znajomości, „kunne” dotyczy możliwości lub umiejętności, a „vite” odnosi się do posiadania wiedzy lub informacji na temat czegoś. Zapoznanie się z tymi subtelnościami pozwoli ci swobodnie poruszać się w języku norweskim i precyzyjnie wyrażać swoje myśli i intencje.

Mam nadzieję, że ten krótki przewodnik pomoże Ci lepiej zrozumieć różnicę między czasownikami „kjenne”, „kunne” i „vite” w języku norweskim. Życzymy udanej nauki!

Kategorie
gramatyka poziom A1-A2

Czasowniki modalne

Części mowy, którymi określamy umiejętności, obowiązki i chęci, należą do pierwszych i jednych z ważniejszych, które poznajemy podczas nauki większości języków obcych. Nie inaczej jest w języku norweskim. Czasowniki modalne są niezbędne do konstruowania najprostszych zdań w codziennej komunikacji. Jest ich zaledwie pięć, więc utrwalenie ich nie należy do trudnych zadań — a ze wskazówkami zawartymi w tym artykule z pewnością będzie łatwiejsze!

Czasowniki modalne – czym są i jak się odmieniają?

W języku norweskim określa się je jako hjelpeverb lub modalverb. Podstawową rolą tych słów jest wyrażenie zamiarów, przekonania, zalecenia, instrukcji, chęci, a także preferencji. Czasowniki modalne, zwane również posiłkowymi, w bezokoliczniku i czasie teraźniejszym brzmią następująco:

  • å burde – bør (powinieneś/powinnaś),
  • å kunne – kan (możesz, umiesz),
  • å måtte – må (musisz),
  • å skulle – skal (można go przetłumaczyć jako „masz, będziesz”, choć jego znaczenie jest znacznie szersze i można go używać niemalże we wszystkich zdaniach, które opowiadają o planach i zamiarach),
  • å ville – vil (chcesz, będziesz).

Na początkowym etapie nauki powyższe słówka często wprowadzają nieco chaosu do notatek – a to dlatego, że każdy z nich ma nieco inną odmianę w czasie teraźniejszym. Intuicyjne używanie czasowników modalnych w formułowaniu zdań nie będzie zatem możliwe, jeśli nie nauczysz się ich na pamięć. W codziennej komunikacji odgrywają jednak ogromną rolę, dlatego warto dobrze je poznać już na pierwszych lekcjach!

Jak umieścić czasowniki modalne w konstrukcji zdania?

Najważniejszą zasadą — o której na początkowym etapie nauki często zapominamy — jest to, że po hjelpeverb zawsze pojawia się czasownik lub przysłówek kierunkowy w bezokoliczniku, np.:

  • „Jeg vil kjøpe en sykkel.” („Chcę kupić rower.”),
  • „Hun skal ut på tur.” („Ona jedzie na wycieczkę.”),
  • „Jeg må vaske klær.” („Muszę zrobić pranie.”).

Doskonałym przykładem użycia modalnych części mowy jest jedno z pierwszych pytań, które słyszymy na kursach językowych, a mianowicie: „Kan du snakke norsk?” („Czy umiesz mówić po norwesku?”). W przeciwieństwie do innych, podobnych konstrukcji zdań, tutaj bezokolicznik będzie występował bez „å” na początku.

Jeśli hjelpeverb wydają Ci się trudne, zauważ, że podobne konstrukcje zdań często stosujemy również w języku polskim. Na co dzień przecież mówimy „umiem zrobić”, „chcę się przygotować” czy „planuję wyjechać”. Norweskie czasowniki modalne, kiedy przyswoimy już ich nieregularną odmianę oraz zasady używania połączonych z nimi przysłówków, stają się bardzo intuicyjne w codziennym używaniu.

Chcesz dowiedzieć się więcej o czasownikach modalnych? Zapraszamy na lekcje online!

Nauka języka norweskiego może być prosta i przyjemna – wystarczy, że zdecydujesz się na udział w kursie organizowanym przez szkołę Norsk.nå. Oferujemy zajęcia zarówno dla początkujących, jak i zaawansowanych w formie indywidualnej lub grupowej, a co więcej — wyróżniamy się nietuzinkowym podejściem do nauczania. Dzięki nam poznasz czasowniki modalne oraz szereg innych zagadnień, które umożliwią Ci efektywną komunikację!

 

Kategorie
kultura

Magia Jul: Norweskie Tradycje Świąteczne

Święta Bożego Narodzenia w Norwegii

Zbliżając się do świąt Bożego Narodzenia, atmosfera w kraju fiordów przybiera wyjątkowo magicznego charakteru. Norwegowie doskonale łączą stare, rodzinne tradycje z nowoczesnymi trendami, sprawiając, że święta w Norwegii to niezapomniane doświadczenie. 

Nordycke korzenie

Boże Narodzenie to po norwesku „JUL”. Słowo to ma bardzo długą tradycję, jeszcze sprzed czasów chrześcijańskich. Pierwotnie Jul oznaczało nazwę miesiąca kalendarzowe w kalendarzu germańskim i wywodzi się z jeszcze wcześniejszych tradycji nordyckich. Jòlnir lub Ýlir to alternatywne imiona boga Odyna. Jul świętowano na przełomie listopada i grudnia, po zakończeniu jesiennych żniw.  W tym okresie farmerzy mieli obowiązek zorganizowania przyjęcia przy własnoręcznie uważonym piwie, na które musieli zaprosić przynajmniej trzech sąsiadów.
Aktualnie Jul to okres kilku tygodniu na który składa pięć faz: Advent (Adwent), Julaften (Wigilia), Romjul (tydzień od Wigilii do Nowego Roku), Nyttår (nowy rok) i epiphany (Trzech Króli). 

Dla wielu jednak świętowanie zaczyna się dużo wcześniej…

Odyn - kursy języka norweskiego online

Julebord

W Skandynawii świętowanie świąt Bożego Narodzenia zaczyna się już w listopadzie, wraz z pierwszymi imprezami Julebord. Julebord to bankiet podczas którego serwowane są tradycyjne świąteczne potrawy i alkohol. Każda firma, szkoła czy instytucja organizuje swój Julebord, na który często zapraszani są też partnerzy czy przyjaciele. Dlatego większość Norwegów bierze udział w wielu tego typu przyjęciach, które często obejmują całonocne after party.

Jeśli zostaniesz na Julebord zaproszony, pamiętaj aby wybrać formalny strój! Chociaż Norwegowie zazwyczaj preferują luźne, sportowe odzienie, świętowanie Julebord wymaga bardziej odświętnej kreacji.

Lysfest

Lysfest, czyli festiwal świateł, to relatywnie nowa tradycja, która zdążyła już zrobić spektakularne wrażenie. To magiczne wydarzenie odbywa się zazwyczaj w drugiej połowie listopada, aby wprowadzić mieszkańców w świąteczną atmosferę.

Miasta, takie jak Oslo, Bergen czy Trondheim, rozświetlają się tysiącem światełek.
 W miastach rozbłyskują nie tylko tradycyjne lampki choinkowe, ale także interaktywne instalacje świetlne, które reagują na ruchy przechodniów. Co roku możemy podziwiać coraz ciekawsze instalacje i nowinki techniczne.

Podczas Lysfest, mieszkańcy i turyści  uczestniczą także w różnorodnych wydarzeniach towarzyszących. Koncerty, parady świateł i pokazy sztucznych ogni dodają temu świątecznemu festiwalowi niezapomniany charakter. 

Advent

Adwent w Norwegii obchodzony jest od czterech niedziel przed Bożym Narodzeniem.
Ale co to właściwie jest adwent?
Adwent oznacza ważne przybycie, zatem okres adwentu to okres oczekiwania na to przybycie. Norwegia jest krajem tradycyjnie luterański, czekamy więc oczywiście na przyjście Chrystusa.

Kalendarze adwentowe
To, co w wielu częściach świata nazywane jest kalendarzami adwentowymi, w Norwegii nazywa się julekalenderen  (kalendarz bożonarodzeniowy). Tak jak i u nas, takie kalendarze przyjmują w dzisiejszych czasach wszystkie możliwe formy a sklepy prześcigają się w pomysłach na coraz to nowsze. Oprócz klasycznych kalendarzy z czekoladkami możemy więc znaleźć także takie zwierające, herbaty, kosmetyki, skarpety czy inne gadżety.

Norwegia jednak ma coś, czego my nie mamy….

Telewizyjne kalendarze adwentowe

Jedną z nowszych norweskich tradycji są telewizyjne kalendarze adwentowe. Są to 24 – odcinkowe seriale, emitowane codziennie, skupiające się wokół tematyki Bożego Narodzenia. Jest ich bardo wiele, więc każdy znajdzie coś dla siebie! Zarówno dorośli jak i dzieci. Ich oglądanie w rodzinnym gronie jest jedną ze skandynawskich tradycji. 

 

Norweskie świece adwentowe
W Norwegii Adwent obchodzony jest czterema świecami, po jednej na każdą niedzielę.

Wszystkie cztery świece umieszcza się w świeczniku i co tydzień zapala jedną z nich.
Przy zapalaniu świec tradycyjnie śpiewa się adwentową piosenkę lub recytuje wiersz. Jest kilka możliwości, tutaj zamieszczamy filmik z jedną z takich piosenek. 

Nisse

Nisse, czyli skarpetkowy stróż, to jedna z najstarszych i najbardziej uroczych tradycji norweskich świąt Bożego Narodzenia. Nisse to zazwyczaj mała postać o niskim wzroście, przypominająca elfa lub krasnala. Jego stroje są zwykle utrzymane w tradycyjnym stylu, z czerwoną lub zieloną czapką, przypominającą czapkę Mikołaja, i długim płaszczem. Często trzyma w ręce drewniany kijek lub różdżkę, co dodaje mu lekko magicznego wyglądu.

Wierzy się, że Nisse jest opiekunem domu, a jego obecność przynosi szczęście i pomyślność.
W dniach poprzedzających Boże Narodzenie, rodziny przygotowują specjalne miseczki z jedzeniem, najczęściej złożonym z ryżu i słodyczy. Miska ta jest ustawiana w wyznaczonym miejscu, zwykle na parapecie okna czy przy kominku, aby Nisse mógł ją znaleźć.

 

Julaften

Julaften, czyli Wigilia Bożego Narodzenia. W porównaniu do polskiej Wigilii, norweska Julaften ma swoje unikalne cechy. Choć obie tradycje kładą nacisk na rodzinne spotkania i smaczne posiłki, norweska Wieczerza Bożonarodzeniowa nie jest postna, dania są mięsne lub rybne, chociaż karpika tam nie uświadczymy. W Norwegii do Wigilii pije się też mocny alkohol.

Najpopularniejszymi daniami są pinnekjøtt, ribbe oraz lutefisk. 

Pinnekjøtt to solona i suszona baranina lub jagnięca wędzona szynka. Mięso to jest gotowane na parze nad wrzącą wodą, nad gałązkami brzóz lub sosny. Ta specyficzna metoda gotowania nadaje potrawie charakterystyczny smak i aromat. Gałązki dodają subtelnej nuty drzewnej do mięsa. Danie to jest serwowane z ziemniakami, puree z selera i sosami. 

 

Ribbe to kolejne popularne danie świąteczne w Norwegii. Są to pieczone wieprzowe żeberka o chrupiącej skórce. Ważnym elementem przygotowania ribbe jest uzyskanie chrupiącej i złocistej skórki, co jest kluczowe dla smaku potrawy. 

Kolejnym daniem jest lutefisk. Lutefisk to tradycyjne norweskie danie, które wzbudza wiele kontrowersji ze względu na swoją specyficzną metodę przygotowania. Głównym składnikiem lutefisku jest suszone mięso dorsza, które jest moczone w ługu i potem gotowane lub pieczone. Proces ten, choć długi i wymagający, ma na celu zmienienie konsystencji mięsa, nadając mu galaretowatą strukturę.

Lutefisk wywołuje różne opinie ze względu na swoją nietypową teksturę i intensywny zapach. Niektórzy uwielbiają to danie za jego unikalny smak, podczas gdy innych odrzuca specyficzna konsystencja i intensywny zapach,

Ponadto, lutefisk stał się również przedmiotem kontrowersji ze względu na proces jego przygotowania, który obejmuje stosowanie ługu sodowego. Proces ten był kiedyś bardziej niebezpieczny i wymagał staranności w stosowaniu ługu, co mogło prowadzić do poparzeń skóry. Obecnie jednak, dzięki bardziej nowoczesnym metodom produkcji, ten aspekt jest zazwyczaj kontrolowany i bezpieczny.

A co do picia...?

W Norwegii alkohol ma swoje ważne miejsce na wigilijnym stole. Wśród napojów alkoholowych popularnych podczas wigilii norweskiej znajdują się piwo, wino, a także juleøl oraz akevitt. 

Juleøl, czyli „piwo świąteczne”, to tradycyjne norweskie piwo produkowane specjalnie na okres świąteczny. Jest to zazwyczaj mocniejsze i bardziej aromatyczne piwo niż standardowe wersje dostępne w ciągu roku. Charakteryzuje się bogatszym smakiem, a niekiedy dodawane są mu przyprawy świąteczne, takie jak cynamon czy goździki.

Akevitt to norweski napój alkoholowy, znany również jako aquavit. Jest to rodzaj gorzelnego trunku ziołowego, często destylowanego z ziemniaków lub ziaren zbóż. Charakterystycznym elementem akevitt jest jego aromat i smak, które pochodzą głównie z ziół, takich jak koper, anyż czy kmink. Tradycyjnie akevitt podawane jest schłodzone i często spożywane jest jako dodatek do świątecznych posiłków, szczególnie rybnych.

W zimie nie może też zabraknąć rozgrzewającego Gløgg. To gorący, aromatyczny trunek bazując głównie na czerwonym winie. Gløgg zyskuje swój niepowtarzalny charakter dzięki dodatkowi przypraw, takich jak cynamon, goździki i kardamon. Pije się go na gorąco a Norwegowie często podają Gløgg w towarzystwie migdałów i rodzynek.

Romjul

Romjul to okres między Bożym Narodzeniem a Nowym Rokiem, który jest obchodzony w Norwegii oraz w innych krajach skandynawskich. Termin „romjul” pochodzi z języka norweskiego i oznacza dosłownie „spokojny miesiąc”. Jest to czas, gdy wiele firm, szkół i instytucji publicznych w Norwegii jest zamkniętych, a ludzie mają czas na relaks, odpoczynek i spędzanie czasu z rodziną.

W tym okresie wiele rodzin kontynuuje świąteczne tradycje, a atmosfera jest wciąż nasycona duchem Bożego Narodzenia. Romjul to także czas, kiedy wielu Norwegów korzysta z zimowych aktywności na świeżym powietrzu, takich jak narciarstwo, łyżwiarstwo czy wędrówki po malowniczych krajobrazach Norwegii.

Tradycyjnie, w niektórych regionach Norwegii, Romjul może być czasem, gdy odwiedza się przyjaciół i krewnych, których nie udało się zobaczyć w czasie samego Bożego Narodzenia. 

Ogólnie Romjul to okres, który jest postrzegany jako czas relaksu, refleksji i cieszenia się atmosferą świąteczną, zanim rozpocznie się nowy rok. Wiele osób w Norwegii traktuje ten czas jako okazję do odpoczynku i odbudowania sił przed nadejściem Nowego Roku.

Romjul - zajęcia z języka norweskiego online
Kategorie
poziom A1-A2 poziom B1-B2 słownictwo

Knask eller Knep? – Piosenka

Hallo alle sammen!


Czy jest tutaj ktoś, kto świętuje Halloween? A wiecie, że można to zrobić na

wiele sposobów? Jednym z nich jest rozwiązanie przygotowanych przez Kacpra

halloweenowych zadań do przesłodkiej i mega wpadającej w ucho

piosenki “Knask og knep på Halloween”. Wystarczy, że posłuchacie jej kilka razy,

rozwiążecie zadania i trochę nowego słownictwa zostanie Wam w głowie 🙂


Ha en god Halloween!

Ordbok:

et spøkelse – duch, zjawa

overalt – wszędzie

knask eller knep – cukierek albo psikus

å banke på en dør – pukać do drzwi

en flaggermus – nietoperz

(et) godt – słodycze

en heks – czarownica, wiedźma

å være redd (for) – bać się (czegoś)

et mørke – zmrok, ciemności

å skrike – krzyczeć

skummel- straszny, przerażający

1. Uzupełnij tekst piosenki:

Knask og knep på Halloween

  er det overalt

Spøkelse, han er så

banker på en

Knask og knep på Halloween

hekser flyr i vilden sky.

Spøkelse, han er så

banker på en

Knask knask knsak knask eller knep

Knask og knep på Halloween

I mørket   flaggermus

Spøkelse, han er så

banker på en .

Knask knask knsak knask eller knep

Her har du litt godt min .

Spøkelse, han blir så
Happy Halloween

2. Oversett setninger:

1. Wszędzie jest strasznie. 2. Cukierek albo psikus. 3. Mamo, widziałem ducha! 4. On bardzo się boi. 5. Mam tutaj trochę słodyczy. 6. W ciemności krzyczą nietoperze.

3. Fyll ut setningene med følgende ord:

overalt - mørket - flaggermus - redd - skumle - banker

1. Hvordan kan jeg se ting i  ?

2. Det   på døra.

3. For et rot! Det ligger søppel. 

4. På halloween pleier vi å ha   kostymer på oss.

5.   er de eneste pattedyrene som kan fly.

6. Venninna mi er så   for edderkopper.

Fasit

1. Uzupełnij tekst piosenki: ​

Knask og knep på Halloween

__skummelt___________ er det overalt

Spøkelse, han er så __redd_________

banker på en dør.

 

Knask og knep på Halloween

Hekser flyr i vilden sky.

Spøkelse, han er så redd

banker på en ___en dør_______ .

 

Knask knask knsak knask eller knep


Knask og knep på Halloween

I mørket ___skriker________ flaggermus

 

Knask knask knsak knask eller knep

Her har du litt godt min __venn________.

Spøkelse, han blir så ____glad_______

Happy Halloween

 

2. Oversett setninger:


1. Wszędzie jest strasznie.

Det er skummelt overalt.


2. Cukierek albo psikus.

Knask eller knep.


3. Mamo, widziałem ducha!

Mamma, jeg så et spøkelese!


4. On bardzo się boi.

Han er så redd.


5. Mam tutaj trochę słodyczy.

Jeg har litt godt her.


6. W ciemności krzyczą nietoperze.

I mørket skriker flaggermus.

 

3. Fyll ut setningene med følgende ord:


1. Hvordan kan jeg se ting i _____mørket___________?

2. Det ____banker____________ på døra.

3. For et rot! Det ligger søppel ____overalt______________.

4. På halloween pleier vi å ha ______skumle___________ kostymer på oss.

5. _________________ er de eneste pattedyrene som kan fly.

6. Venninna mi er så ______redd_____________ for edderkopper.

Norsk Nå
Przegląd prywatności

Ta strona korzysta z ciasteczek, aby zapewnić Ci najlepszą możliwą obsługę. Informacje o ciasteczkach są przechowywane w przeglądarce i wykonują funkcje takie jak rozpoznawanie Cię po powrocie na naszą stronę internetową i pomaganie naszemu zespołowi w zrozumieniu, które sekcje witryny są dla Ciebie najbardziej interesujące i przydatne.