Kategoria: gramatyka

Nieregularne czasowniki po norwesku – te musisz znać!

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2025-08-19

Nieregularne czasowniki po norwesku – te musisz znać!

Jeśli uczysz się norweskiego, pewnie już wiesz, że czasowniki mogą sprawiać trochę kłopotu – zwłaszcza te nieregularne. Mimo ich problematyczności, są one ważne i dobrze zapamiętać je już na początku nauki norweskiego, ponieważ później będą potrzebne cały czas. Ale spokojnie! W tym wpisie pokażemy Ci:

– czym są nieregularne czasowniki w norweskim,
– jak je rozpoznać i zapamiętać,
– listę najważniejszych, które musisz znać,

Czym są nieregularne czasowniki?

W języku norweskim (bokmål) większość czasowników odmienia się regularnie – dodajesz końcówkę -et lub -te i gotowe. Ale niektóre z nich mają nieregularne formy przeszłe i nimi się dziś zajmiemy.

Dlaczego warto się ich nauczyć?

To właśnie one pojawiają się najczęściej w codziennych rozmowach np.
„Har du vært i Oslo?” –Byłeś w Oslo? lub „Jeg fikk en gave.” – Dostałem prezent.

Jeśli chcesz mówić naturalnie i rozumieć Norwegów, nie obejdzie się bez tej grupy.

Najczęściej używane nieregularne czasowniki w norweskim

Infinitiv	Preteritum	Perfektum	Znaczenie
bli	ble	blitt	zostać
drikke	drakk	drukket	pić
få	fikk	fått	dostać
gjøre	gjorde	gjort	robić
gå	gikk	gått	iść
ha	hadde	hatt	mieć
komme	kom	kommet	przychodzić
legge	la	lagt	kłaść, położyć
ligge	lå	ligget	leżeć
se	så	sett	widzieć
si	sa	sagt	mówić
skrive	skrev	skrevet	pisać
stå	sto	stått	stać
ta	tok	tatt	brać
være	var	vært	być
vite	visste	visst	wiedzieć

"Legge" vs "Ligge"

Jedną z najczęstszych pułapek wśród osób uczących się norweskiego są te dwa czasowniki, które brzmią podobnie ale znaczą co innego.

Czasownik „legge” oznacza położyć i wyraża ruch.

– Jeg legger boka på bordet – Kładę książkę na stole
– Jeg må legge meg – Muszę się położyć

Czasownik „ligge” oznacza leżeć i wyraża stan w jakim coś się znajduje.

– Boka ligger på bordet – Książka leży na stole
– Jeg ligger på en sofa – Ja leżę na sofie

Jak się uczyć nieregularnych czasowników?

Oto kilka pomysłów:

Twórz własne zdania z tymi czasownikami.
Ucz się ich w kontekście – nie samego „være – var – vært”, tylko np. Jeg har vært i Oslo.
Używaj aplikacji typu Quizlet do powtórek.
Próbuj skojarzeń i rymów.
Czytaj proste teksty i zaznaczaj nieregularne czasowniki.

gramatyka poziom B1-B2

PREPOSJISON – przyimek cz. 1

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2025-05-26

Przyimki norweskie: FOR, TIL, AV i FRA – kiedy ich używać?

Przyimki (norw. preposisjoner) to jedne z tych elementów języka, które potrafią sprawić trudność – nie tylko początkującym, ale i bardziej zaawansowanym uczniom. W języku norweskim często nie da się ich dosłownie przetłumaczyć na polski, a ich użycie zależy od kontekstu, znaczenia czasownika czy nawet utartych wyrażeń.

W tym wpisie przyjrzymy się czterem bardzo często używanym przyimkom: for, til, av i fra. Dowiesz się, w jakich sytuacjach ich używać, co dokładnie znaczą i jak różnią się między sobą. Każdy punkt opatrzony jest przykładem zdania z tłumaczeniem na język polski, dzięki czemu łatwiej przyswoisz praktyczne zastosowanie tych przyimków.

Gotowy, by uporządkować swoją wiedzę? Zaczynamy!

FOR

używamy, gdy:

Określamy cel (dlaczego coś robimy) np.: Jeg gikk til butikken for å kjøpe mat. – Poszłam do sklepu, żeby kupić jedzenie.
Wyrażamy osobistą opinię np.: Det er vanskelig for meg. – To jest dla mnie trudne.
Odnosimy się do przysług (ktoś coś robi dla kogoś) np.: Han vasket huset for meg. – On posprzątał dla mnie dom.
Mówimy o nadmiarze czegoś, np.: Jeg spiste for mye i dag. – Zjadłam dziś za dużo.
Mówimy o czasie w przeszłości, razem ze słowem „siden” np.: Vi flyttet hit for tre år siden. – Przeprowadziliśmy się tutaj trzy lata temu.

TIL

używamy, gdy:

Obieramy jakiś kierunek lub cel np.: De reiste til Norge. – Pojechali do Norwegii.
Określamy punkt końcowy ruchu np.: Vi kom fram til en vakker by. – Dotarliśmy do pięknego miasta.
Określamy przynależność, własność np.: Det er mannen til søsteren min. – To jest mąż mojej siostry.
Chcemy podkreślić dopełnienie np.: Han sendte en bok til meg. – On wysłał mi książkę.
W związku; razem z, np.: I dag skal jeg ha fisk til middag. – Dziś będę mieć rybę na obiad.
Czegoś używamy np.: Jeg bruker denne datamaskinen til å jobbe hjemmefra. – Używam tego komputera żeby pracować z domu.

AV

używamy, gdy:

Chcemy wskazać wykonawcę czynności w stronie biernej np.: Brevet ble skrevet av sekretæren. – List został napisany przez sekretarkę.
Określamy części całości np.: Han fikk halvparten av pengene. – Otrzymał połowę pieniędzy.
Podkreślamy przyczynę np.: Han gråt av glede da dattera hans ble født. – Płakał ze szczęścia, gdy jego córka się urodziła.
Podkreślamy jakość lub materiał np.: Han har en klokke av gull. – Ma zegarek ze złota.
Użycie z liczebnikiem, np.: Fire av bøkene ble kjøpt. – Cztery z książek zostały kupione.
Wskazujemy autora, np.: En tekst av Ibsen. – Tekst Ibsena.
Chcemy podkreślić dopełnienie (kogo?czego?) np.: Jeg fikk en gave av mora mi. – Dostałam prezent od mojej mamy.
Łączymy z rzeczownikiem np.: Jeg har et bilde av min mor. – Mam zdjęcie mojej mamy.

FRA

używamy, gdy:

Określamy miejsce lub czas np.: Jeg skal reise fra Norge 17. mai. – Wyjadę z Norwegii 17 maja.
Określamy pochodzenie np.: Jeg kommer fra Polen. – Jestem z Polski.
Określamy nieobecność lub oddalenie np.: Lars er borte fra skolen. – Lars jest nieobecny w szkole.

gramatyka poziom B1-B2

Strona bierna

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2025-05-13

Strona bierna w języku norweskim – wszystko, co musisz wiedzieć

Strona bierna (norw. passiv) to konstrukcja gramatyczna, w której podmiot zdania nie wykonuje czynności, ale jej doświadcza. W praktyce oznacza to, że nie koncentrujemy się na tym, kto coś zrobił, ale na tym, co zostało zrobione i co (lub kto) jest odbiorcą tej czynności.

W języku norweskim mamy dwa główne sposoby tworzenia strony biernej: S-passiv oraz BLI-passiv. Obie formy są poprawne, ale stosuje się je w nieco innych sytuacjach, zależnie od stylu wypowiedzi, kontekstu oraz tego, jak bardzo chcemy podkreślić wykonawcę czynności.

🔹 1) S-passiv – strona bierna z końcówką „-s”

👉 Jak tworzymy?

Dodajemy końcówkę -s do formy czasownika w odpowiednim czasie:

Infinitiv (bezokolicznik): å bygges (być budowanym)
Presens (teraźniejszy): bygges (jest budowany)
Futurum (przyszły): skal bygges (będzie budowany)
Fortidsfuturum (przyszły w przeszłości): skulle bygges (miał być budowany)

Uwaga: W tej formie często pomijamy wykonawcę czynności. Jeśli jednak chcemy go podać, używamy przyimka „av” (od, przez):
Huset bygges av firmaet. – Dom jest budowany przez firmę.

📌 Przykłady:

Han maler huset. (On maluje dom.) → Huset males. (Dom jest malowany.)
Man leser boka. (Czyta się książkę.) → Boka leses. (Książka jest czytana.)
Reglene endres ofte. – Zasady często się zmieniają.

🔹 2) BLI-passiv – strona bierna z czasownikiem „bli”

Ta forma jest częściej używana w języku mówionym i codziennym. Stosujemy ją we wszystkich czasach, a stronę bierną tworzymy za pomocą czasownika „bli” w odpowiedniej formie oraz perfektum partisipp (imiesłów bierny) głównego czasownika.

👉 Odmiana czasownika „bli”:

Presens: blir
Preteritum: ble
Perfektum: har blitt
Pluskvamperfektum: hadde blitt
Futurum: skal bli

📌 Przykłady:

Hun selger huset. → Huset blir solgt. (Dom jest sprzedawany.)
Noen stjal bilen hans. → Bilen hans ble stjålet. (Jego samochód został skradziony.)
Vi har invitert Bjørn. → Bjørn har blitt invitert. (Bjørn został zaproszony.)
De hadde sagt sannheten. → Sannheten hadde blitt sagt. (Prawda została powiedziana.)

Również tutaj, jeśli chcemy podać wykonawcę czynności, używamy przyimka „av”:

Boka ble skrevet av Ibsen. – Książka została napisana przez Ibsena.

S-passiv	BLI-passiv
Styl oficjalny, techniczny, instrukcje	Styl potoczny, codzienna mowa
Często bez podanego wykonawcy	Często z wykonawcą podanym po „av”
Ograniczone czasy gramatyczne	Wszystkie czasy gramatyczne
Krótsza, zwięzła forma	Bardziej rozbudowana i elastyczna

📝 Kilka dodatkowych uwag

Niektóre czasowniki w norweskim nie mają strony biernej – np. czasowniki zwrotne (å sette seg, å kle på seg) lub czasowniki modalne same w sobie (kan, må, vil).
Stronę bierną warto ćwiczyć w kontekście – np. przekształcając zdania z aktywnego na bierne i odwrotnie.
Dobrze jest także słuchać norweskiego radia lub podcastów, by osłuchać się z naturalnym użyciem różnych form biernych.

📚 Podsumowanie

Strona bierna w norweskim może wydawać się trudna na początku, ale z czasem staje się naturalnym elementem języka – zwłaszcza jeśli chcesz mówić i pisać w sposób bardziej precyzyjny, obiektywny lub formalny. Warto opanować obie formy – zarówno S-passiv, jak i BLI-passiv, ponieważ każda z nich ma swoje zastosowanie i pomaga lepiej wyrazić to, co chcesz powiedzieć.

gramatyka

Różnice między czasownikami „kjenne”, „kunne” i „vite”

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2024-04-22

Kjenne; kunne; vite - czym się różnią te czasowniki i jak ich używać?

Podczas nauki języka norweskiego, często napotykamy się na różne czasowniki, które mogą sprawiać trudności z ich zrozumieniem i poprawnym użyciem. Jednym z takich przypadków są czasowniki „kjenne”, „kunne” i „vite”, które, choć mogą wydawać się podobne, mają zupełnie różne znaczenia i konteksty użycia.

1. Kjenne

Czasownik „kjenne” oznacza „czuć”, „znać” lub „być zaznajomionym z czymś”. Używamy go, aby wyrazić znajomość lub znajomość osobistą z osobą, miejscem lub rzeczą. Nie możemy jednak użyć tego słówka jeśli chcemy powiedzieć, że znamy jakiś język – jest to umiejętność, więc użyjemy kunne.

Przykłady:

Jeg kjenner henne godt. (Znam ją dobrze.)
Kjenner du denne byen? (Czy znasz to miasto?)
Hun kjenner lukten av roser. (Ona czuje zapach róż.)
Jeg kjenner ikke hennes puls. (Nie wyczuwam jej pulsu.)

2. Kunne

Czasownik „kunne” oznacza „móc” lub „umieć”. Jest używany, aby wyrazić możliwość wykonania czegoś lub posiadanie umiejętności.

Przykłady:

Jeg kan snakke norsk. (Potrafię mówić po norwesku.)
Kan du hjelpe meg? (Czy możesz mi pomóc?)
Vi kunne dra på kino i kveld. (Moglibyśmy pójść do kina dziś wieczorem.)

3. Vite

Czasownik „vite” oznacza „wiedzieć”. Używamy go, aby wyrazić posiadanie wiedzy na temat czegoś lub posiadanie informacji.

Przykłady:

Jeg vet ikke hva som skjedde. (Nie wiem, co się stało.)
Vet du hvorfor det regner? (Czy wiesz, dlaczego pada deszcz?)
De vet når bussen kommer. (Wiedzą, kiedy przyjeżdża autobus.)

Mając na uwadze powyższe przykłady, warto zauważyć, że każdy z tych czasowników ma swoje własne znaczenie i kontekst użycia. „Kjenne” odnosi się do znajomości, „kunne” dotyczy możliwości lub umiejętności, a „vite” odnosi się do posiadania wiedzy lub informacji na temat czegoś. Zapoznanie się z tymi subtelnościami pozwoli ci swobodnie poruszać się w języku norweskim i precyzyjnie wyrażać swoje myśli i intencje.

Mam nadzieję, że ten krótki przewodnik pomoże Ci lepiej zrozumieć różnicę między czasownikami „kjenne”, „kunne” i „vite” w języku norweskim. Życzymy udanej nauki!

gramatyka poziom A1-A2

Czasowniki modalne

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2023-12-13

Części mowy, którymi określamy umiejętności, obowiązki i chęci, należą do pierwszych i jednych z ważniejszych, które poznajemy podczas nauki większości języków obcych. Nie inaczej jest w języku norweskim. Czasowniki modalne są niezbędne do konstruowania najprostszych zdań w codziennej komunikacji. Jest ich zaledwie pięć, więc utrwalenie ich nie należy do trudnych zadań — a ze wskazówkami zawartymi w tym artykule z pewnością będzie łatwiejsze!

Czasowniki modalne – czym są i jak się odmieniają?

W języku norweskim określa się je jako hjelpeverb lub modalverb. Podstawową rolą tych słów jest wyrażenie zamiarów, przekonania, zalecenia, instrukcji, chęci, a także preferencji. Czasowniki modalne, zwane również posiłkowymi, w bezokoliczniku i czasie teraźniejszym brzmią następująco:

å burde – bør (powinieneś/powinnaś),
å kunne – kan (możesz, umiesz),
å måtte – må (musisz),
å skulle – skal (można go przetłumaczyć jako „masz, będziesz”, choć jego znaczenie jest znacznie szersze i można go używać niemalże we wszystkich zdaniach, które opowiadają o planach i zamiarach),
å ville – vil (chcesz, będziesz).

Na początkowym etapie nauki powyższe słówka często wprowadzają nieco chaosu do notatek – a to dlatego, że każdy z nich ma nieco inną odmianę w czasie teraźniejszym. Intuicyjne używanie czasowników modalnych w formułowaniu zdań nie będzie zatem możliwe, jeśli nie nauczysz się ich na pamięć. W codziennej komunikacji odgrywają jednak ogromną rolę, dlatego warto dobrze je poznać już na pierwszych lekcjach!

Jak umieścić czasowniki modalne w konstrukcji zdania?

Najważniejszą zasadą — o której na początkowym etapie nauki często zapominamy — jest to, że po hjelpeverb zawsze pojawia się czasownik lub przysłówek kierunkowy w bezokoliczniku, np.:

„Jeg vil kjøpe en sykkel.” („Chcę kupić rower.”),
„Hun skal ut på tur.” („Ona jedzie na wycieczkę.”),
„Jeg må vaske klær.” („Muszę zrobić pranie.”).

Doskonałym przykładem użycia modalnych części mowy jest jedno z pierwszych pytań, które słyszymy na kursach językowych, a mianowicie: „Kan du snakke norsk?” („Czy umiesz mówić po norwesku?”). W przeciwieństwie do innych, podobnych konstrukcji zdań, tutaj bezokolicznik będzie występował bez „å” na początku.

Jeśli hjelpeverb wydają Ci się trudne, zauważ, że podobne konstrukcje zdań często stosujemy również w języku polskim. Na co dzień przecież mówimy „umiem zrobić”, „chcę się przygotować” czy „planuję wyjechać”. Norweskie czasowniki modalne, kiedy przyswoimy już ich nieregularną odmianę oraz zasady używania połączonych z nimi przysłówków, stają się bardzo intuicyjne w codziennym używaniu.

Chcesz dowiedzieć się więcej o czasownikach modalnych? Zapraszamy na lekcje online!

Nauka języka norweskiego może być prosta i przyjemna – wystarczy, że zdecydujesz się na udział w kursie organizowanym przez szkołę Norsk.nå. Oferujemy zajęcia zarówno dla początkujących, jak i zaawansowanych w formie indywidualnej lub grupowej, a co więcej — wyróżniamy się nietuzinkowym podejściem do nauczania. Dzięki nam poznasz czasowniki modalne oraz szereg innych zagadnień, które umożliwią Ci efektywną komunikację!

gramatyka poziom A1-A2

Częste błędy w pisowni

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2023-10-18

Częste błędy w pisowni (popełniane również przez Norwegów!)

Po pierwsze, powiedzmy sobie, jak nazywają się literówki w języku norweskim? Mamy na to aż 3 słówka:

En skriveleif
en trykkleif
en skrivefeil

Popularne błędy

Częstokroć zapominamy o przecinku przy przywitaniach, np.

Hei på deg <imię i nazwisko>! Jak widać, brakuje tutaj przecinka

– poprawna wersja wygląda więc tak:
Hei på deg, <imię i nazwisko>! ←– tutaj pojawia się przecinek po przywitaniu i jest to
poprawne 😉
ET a ETT

– På kjøkkenet har jeg ett stort kjøleskap.
– Vi tok ett fly fra Oslo til Madrid.
– Det var ett mareritt å være syk på sydenturen.

W tym zdaniu powinniśmy mieć «et», a nie «ett». Wydaje się, że ten błąd powstał
w latach późniejszych. Wiele osób robi ten błąd i wydaje się nie rozróżniać między
liczebnikiem „ett” a rodzajnikiem „et”. Uważa się, że ten błąd pochodzi z języka
szwedzkiego, gdzie „ett” jest zarówno liczebnikiem jak i rodzajnikiem.
Dobrze skojarzyć to sobie z tym, co się dzieje w języku angielskim.

a cupboard= jakaś szafka = et skap
one cupboard = jedna szafka = ett skap
å / og

– Vi begynner og spise klokken fire.
– Det er godt og vite.
– Vi står å prater sammen.
– Nøklene ligger i postkassen, å det har jeg sagt mange ganger.

„Å” stoi tylko przed czasownikami w bezokoliczniku, podczas gdy „og” łączy zdania
równorzędnie albo łączy też grupy słów – może także łączyć dwa bezokoliczniki, np.
– Jeg elsker å danse og synge.
LENGRE a LENGER

– Jeg har ventet på legen lengre enn deg.
– I morgen skal vi gå enda lengre enn i dag.
W obu przypadkach powinno to być „lenger”.

A tutaj poprawne użycie: „lengre”:
– Et tog er lengre enn en lastebil.

W szczególności na wschodzie kraju jest wielu Norwegów, którzy mówią „lengre” w
każdym przypadku, więc to nie jest dziwne, że ten błąd jest rozpowszechniony, ale
pamiętajmy, że to dwa różne słowa.

„Lengre” jest stopniem wyższym od przymiotnika „lang”:
– Du har en lang nese. Men min nese er enda lengre.
„lenger” jest stopniem wyższym od przymiotnika „lenge”:
– Vi har ventet lenge. Jeg orker ikke å vente lenger enn en time.
„lenger” jest stopniem wyższym od przysłówka „langt”:
– Vi har gått langt. Jeg orker ikke å gå lenger enn en mil.
Pisownia rozdzielna

– Ikke glem å sette på vaske maskinen i kveld.
– Lamme kotelettene er kjempe gode.
– Miljø vern ministeren vil ikke uttale seg om saken.

Te słowa: vaskemaskinen, lammekotelettene, vernministeren,
nie mogą być rozdzielone, ale łącznie, Jednakże wielu Norwegów dzieli tego
typu wyrazy. Jedna z teorii głosi, że wpływ na to miał język angielski, gdzie wiele
wyrazów złożonych pisze się ze spacją. Inna z kolei mówi, że ludzie nie radzą sobie z
czytaniem i pisaniem tak długich wyrazów i potrzebują trochę „przestrzeni” między nimi.
Brak przecinka po zdaniu podrzędnie złożonym

– Når det blir mørkt tenner jeg stearinlys i stua.
– Dere som har fast jobb er heldige.
– Hvis du kommer klokken elleve kan vi spise middag sammen.

Wersja poprawna:
– Når det blir mørkt, tenner jeg stearinlys i stua.
– Dere som har fast jobb, er heldige.
– Hvis du kommer klokken elleve, kan vi spise middag sammen.

Wiele osób męczy się z zasadami dotyczącymi przecinków. Niektórzy wstawiają
przecinki tylko tam, gdzie czują, że one mają być, tam, gdzie ma być jakaś przerwa.
Na szczęście istnieją reguły, gdzie należy wstawiać przecinki, by lepiej zrozumieć zdanie
– ale o tym w innym odcinku 😉

Możecie nas znaleźć także na:
Facebook’u, Instagramie oraz TikToku!

Zapraszamy również do nas na zajęcia indywidualne oraz kursy grupowe.

gramatyka poziom A1-A2

Określoność rzeczownika

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2023-10-09

W języku polskim określoność rzeczownika nie ma znaczenia, więc temat ten może sprawiać trudność w języku norweskim. Zanim przejdziemy do określonych zasad gramatycznych, wyjaśnijmy sobie zatem, czym określoność rzeczownika jest.

Co to znaczy, że rzeczownik jest określony lub nieokreślony?

Określoność rzeczownika mówi nam o 2 rzeczach:

Czy dana rzecz jest znana czy nieznana?
Czy jest ona konkretna czy ogólna?

Np.

Ania maluje na tablicy.
W tym przykładzie tablica będzie nieokreślona. Mówimy o niej po raz pierwszy, nie ma większego znaczenia co to jest za tablica. Jest to jakaś tam tablica.

Ale, jeśli powiesz dalej: Tablica jest w szkole. To w języku norweskim będzie już ona określona, ponieważ dookreślamy ten przedmiot i mówimy o tym konkretnym egzemplarzu, który jest w szkole.

Inny przykład: Tomek kupuje spodnie.
W tym zdaniu spodnie byłyby w języku norweskim nieokreślone. Nic o nich nie wiemy, Tomek kupuje jakieś spodnie. Ale jeśli powiemy następnie: Te spodnie są za duże. – Będą one już określone, ponieważ mówimy o tym konkretnym, jednym egzemplarzu, nie o wszystkich spodniach na świecie.

Zawsze tam gdzie będziemy mieli zaimek wskazujący – ten, ta, ci – będziemy mieli formę określoną.

Jak wygląda określoność w norweskim?

O tym, czy rzeczownik jest określony czy nieokreślony, mówi nam rodzajnik.

Jeśli rodzajnik stoi przed rzeczownikiem jest on w formie nieokreślonej:

et barn
en kopp
ei tavle
Liczba mnoga nie posiada rzeczownika:
kopper
tavler

Jest to zawsze forma podstawowa słówka, występująca w słowniku. Rodzajniki są 3, tak jak są 3 rodzaje:
et – rodzaj nijaki
en – rodzaj męski
ei – rodzaj żeński

Ponieważ niemożliwe jest zgadnąć jakiego rodzaju jest wyraz, po samej jego budowie, ważna aby uczyć się zawsze nowych słówek wraz z rodzajnikami na pamięć. Bez tego nie będziecie w stanie odmieniać rzeczowników, a uwierzcie mi – to ważna sprawa.

Formę określoną tworzymy natomiast poprzez przerzucenie rodzajnika na tył a w liczbie mnogiej określonej dodajemy -ENE (od tej zasady są wyjątki)

et barn – barnET
en kopp – koppEN
ei tavle – tavlA (w rodzaju nijakim EI zmienia się na A na końcu).

Liczba mnoga:
koppENE
tavlENE

Kiedy używamy formy nieokreślonej?

1. Kiedy mówimy o czymś po raz pierwszy lub coś przedstawimy.

Det er en katt. (To jest kot.)
Vi ser en sky. (Widzimy chmurę.)
Det er et stort hus. (To jest duży dom.)
Hun kjøpte ei skjorte. (Ona kupiła koszulę.)

2. Kiedy określamy cechy osób.

Han er et geni. (On jest geniuszem.)
Du er en flink arbeider. (Jesteś zdolnym pracownikiem.)
Marcin er en idiot. (Marcin jest idiotą.)

3. Po zaimku dzierżawczym

Jeżeli zaimek dzierżawczy występuję przed rzeczownikiem, to wtedy musi on być również nieokreślony.
Det er mi mor. (To moja mama.)
Hennes bil er gul. (Jej samochód jest żółty.)
Våre bøker ligger på bordet. (Nasze książki leżą na stole.)

4. Po: noen, hver, hvilken

Jest to kolejna zasada gramatyczna, po której rzeczownik będzie zawsze nieokreślony, niezależnie od kontekstu.
Det er noen polske jenter i klassen min. (Jest kilka polskich dziewczyn w mojej klasie.)
Hver person her snakker norsk. (Każda osoba tutaj mówi po norwesku.)
Hvilken is vil du ha? (Którego loda chcesz?)

5. Po liczbach i określeniach ilości

Jeg har tolv planter. (Mam 12 roślin.)
Det er mange tre i skogen. (Jest wiele drzew w lesie.)
Hun har mange venner. (Ona ma wielu przyjaciół.)

6. Po dopełniaczu z "S"

Kiedy mówimy, że coś do kogoś należy używając genitiv-S, ta rzecz również będzie nieokreślona.

Barteks armbåndsur er dyr. (Zegarek Bartka jest drogi.)
Jentas jakke er skitten. (Kurtka dziewczyny jest brudna.)
Hundens bolle er tom. (Miska psa jest pusta.)

Kiedy używamy formy określonej?

1. Kiedy mówimy o czymś, co jest już nam znane lub to dookreślamy.

Ta zasada wynika tylko i wyłącznie z kontekstu. Jeśli Twój rozmówca wie, do jakiej konkretnej rzeczy się odnosisz, to użyjemy formy określonej.

Det er en katt. KattEN er brun. (To jest kot. Kot jest brązowy.)
Vi ser en sky. SkyEN ligner på en sommerfugl. (Widzimy chmurę. Chmura przypomina motyla.)
Det er et stort hus. Dette husET vil vi kjøpe. (To jest duży dom. Ten dom chcemy kupić.)
Hun kjøpte ei skjorte. SkjortA er pen. (Ona kupiła koszulę. Koszula jest ładna.)

2. Kiedy mówimy o czymś jedynym w swoim rodzaju.

Sola skinner sterkt i dag. (Słońce świeci dzisiaj mocno.)
Jorda er rund. (Ziemia jest okrągła.)

3. Kiedy dana rzecz jest dookreślona dodatkową informację.

Kontoren, som hun jobber i, er i nærheten. (Biurko, w którym ona pracuje, jest w pobliżu.)
Kjæresten hennes, som heter Knur, er 30 år gammel. (Jej chłopak, który nazywa się Knut, ma 30 lat.)
Mannen, som jeg snakket med i går, var snill. (Mężczyzna, z którym wczoraj rozmawiałam, był miły.)

4. Kiedy mamy na myśli cały rodzaj albo gatunek.

Tigrene er truet. – Tygrysy są zagrożone.
Menneskene adskiller seg fra dyrene ved det at de kan snakke. – Ludzie różnią się od zwierząt tym, że potrafią mówić.

5. Jeśli rzeczownik stoi przed zaimkiem dzierżawczym.

Det er mora mi. (To jest moja mama.)
Bilen hennes er gul. (Jej samochód jest żółty.)
Bøkene våre ligger på bordet. (Nasze książki leż na stole.)

Możecie nas znaleźć także na:
Facebook’u, Instagramie oraz TikToku!

Zapraszamy również do nas na zajęcia indywidualne oraz kursy grupowe.

Tagi język norweski, norweski

gramatyka poziom B1-B2

Preteritum i Perfektum

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2023-09-19

Użycie czasów preteritum i perfektum to nie lada wyzwanie dla większości uczących się norweskiego. Wiele osób zadaje pytania: czy jest w ogóle sens uczyć się tylu czasów? Nie wystarczy mi jeden? Okazuje się, że forma tego samego czasownika, tylko w innym czasie, może oddać zupełnie inne znaczenie.

I chociaż jest sporo zasad kiedy używamy którego czasu, to jeśli dopiero zaczynasz uczysz się różnicy pomiędzy Preteritum a Perfektum, to wystarczy, że zapamiętasz jedną główną:

Preteritum używamy kiedy mówimy o czynnościach zakończonych w określonym czasie w przeszłości. Perfektum, kiedy dana czynność zaczęła się w przeszłości i wciąż trwa lub chcemy podkreślić jej wpływ na teraźniejszość.

Wszystkie inne, bardziej szczegółowe zasady, zamieszczamy poniżej.

Preteritum

Czas preteritum tworzymy poprzez odmianę czasownika w zdaniu do jego drugiej formy. Czasowniki dzielimy na 4 grupy + czasowniki nieregularne a ich odmiany trzeba w większości nauczyć się na pamięć.

Czas Preteritum stosujemy wtedy, gdy:

1. Mówimy o czynnościach zakończonych + podajemy określony czas

Preteritum będzie zawsze prawidłowym wyborem jeśli podajemy KIEDY w przeszłości coś się zadziało.

Jeg jobbet i går.
Pracowałam wczoraj.

Jeg så Eurovision på lørdag.
Oglądałem Eurowizję w sobotę.

For to dager siden var jeg i Kraków.
Dwa dni temu byłam w Krakowie.

Preteritum będziemy używali zawsze kiedy występuję któreś z tego typu określeń:

i går
(wczoraj, przedwczoraj…)
på mandag
(określony dzień tygodnia)
for 5 år siden
(wyrażenie x lat, dni, godzin, temu…)
i går kveld
(zbitki typu wczoraj wieczorem….)
i juni/juli
(określony miesiąc)
i 2015
(określony rok)

2. Zdajemy relację z jakiegoś wydarzenia.

Czasu preteritum użyjemy taże kiedy opowiadamy o jakimś wydarzeniu z przeszłości i jego następstwach. Tak, jakbyśmy chcieli napisać o nim książkę.

Først spiste vi snacks. Etterpå drakk vi shots. Til slutt kastet noen opp.
Najpierw zjedliśmy przekąski. Potem wypiliśmy shoty. Na koniec kilka osób wymiotowało.

Først besøkte jeg foreldrene mine. Etterpå syklet jeg. Jeg var på grillfest med vennene mine.
Najpierw odwiedziłem moich rodziców. Potem jeździłem na rowerze. Byłem na grillu z moimi przyjaciółmi.

3. Mówimy o nierzeczywistych sytuacjach.

Czasu preteritum używamy przy zdaniach warunkowych, często z wykorzystaniem Hvis + czasownika modalnego w tym samym czasie.

Hvis jeg var deg, ville jeg ikke selge dette huset.
Gdybym był tobą, nie sprzedałbym domu.

Hvis jeg var deg, ville jeg ikke gjøre det.
Gdybym była tobą, nie zrobiłabym tego.

Hvis jeg var rik, skulle jeg besøke alle verdens land.
Gdybym była bogata, zwiedziłabym wszystkie kraje świata.

4. Kiedy chcemy być bardzo uprzejmi.

Jednym ze sposobów, nadania naszej wypowiedzi upejrzemego tonu, jest zmiana czasownika (szczególnie modalnego) na czas Preteritum. Norwedzy nie stosują tak dużo słówka „proszę”, możesz więc często spotkać się z tą konstrukcją.

Kunne du bringe papirene fra kontoret?
Czy mógłbyś przynieść dokumenty z biura?

Det var god kaffe.
To była dobra kawa.

Perfektum

Czas Perfektum to czas przeszło-teraźniejszym. Zdania z jego użyciem muszą więc być w jakiś sposób powiązane z teraźniejszością. Pasuje on w sytuacjach, kiedy dana sytuacja wciąż trwa, lub jej efekty wciąż się utrzymują.
Czas ten tworzymy poprzez dodanie do trzeciej formy czasownika Har.

OSOBA + HAR + OSTATNIA FORMA CZASOWNIKA Z TABELI (SPIST, GJORT, VÆRT osv.)

Jeg har vært i Spania.
(zdanie twierdzące)

Har du vært i Spania?
(pytanie przez inwersję, Har jest na 1. miejscu)

Jeg har ikke vært i Spania.
(Przeczenie. Ikke stawiamy po har)

Czasu tego użyjemy gdy:

1. Skupiamy się na czynności, a nie na czasie kiedy coś zostało wykonane.

Jeg har spist.
Zjadłam.

Jeg har lest denne boka.
Przeczytałam tą książkę.

Jeg har lagd middag.
Zrobiłem obiad.

Ale Uwaga! Jeśli mówimy kiedy coś się wydarzyło, używamy znów Preteritum.
Har du lest denne boka? -> Ja, jeg leste den for to dager siden.

2. Kiedy mówimy o czynności, która zaczęła się w przeszłości i trwa dalej.

Jeg har bodd i Norge i fem år.
Mieszkam w Norwegii od 5 lat.

Jeg har vært i Tyskland i 3 dager.
Jestem w Niemczech od 3 dni.

Jeg har ikke jobbet på to dager.
Od dwóch dni nie pracuję.

Vi har ikke sett hverandre på lenge.
Nie widzieliśmy się od długiego czasu.

3. Mówimy o czynności, która musi zostać wykonana przed inną czynnością (w teraźniejszość i przyszłości)

Når jeg har spist middag, skal jeg på tur.
Jak zjem, pójdę na spacer.

Når jeg har kommet hjem, skal jeg lære norsk.
Jak wrócę do domu, pouczę się norweskiego.

4. Opowiadamy o doświadczeniach życiowych.

Perfektum to też domena doświadczeń życiowych. Jeśli chcemy powiedzieć, że zawsze lub nigdy czegoś nie robiliśmy to użyjemy właśnie tego czasu.

alltid -> Jeg har alltid kommet på jobb presis.
zawsze – Zawsze przychodzę do pracy na czas.

ofte -> Jeg har ofte våknet om natten.
często – Często budzę się w nocy.

aldri -> Jeg har aldri vært i Tyskland.
nigdy – Nigdy nie byłem w Niemczech.

noen gang -> Har du noen gang spist reker?
kiedyś – Czy jadłeś kiedyś krewetki?

i det siste -> I det siste har jeg vært i Ålesund.
ostatnio – Ostatnio byłam w Ålesund.

nettopp -> Jeg har nettopp snakket med ham.
właśnie – Właśnie z nim rozmawiałem.

allerede -> Jeg har allerede våknet opp.
już – Już się obudziłam.

5. Mówimy o okresach, które jeszcze się nie zakończyły:

Jeżeli w zdaniu mówimy o jakiś okresie, który wciąż trwa, np. dzisiaj, w tym tygodniu czy w tym roku, to wciąż użyjemy Perfektum, pomimo, że podajemy określony czas. Ponieważ ten okres wciąż trwa, nie należy jeszcze całkiem do przeszłości (nie możemy więc użyć Perfektum).

i dag -> Jeg har spist bare et måltid i dag.
dzisiaj – Dzisiaj zjadłam tylko jeden posiłek.

denne uka -> Denne uka har jeg spilt fotball.
w tym tygodniu – W tym tygodniu grałam w piłkę nożną.

i år -> Jeg har reist til Norge i år.
w tym roku – Byłam w Norwegii w tym roku.

Możecie nas znaleźć także na:
Facebook’u, Instagramie oraz TikToku!

Zapraszamy również do nas na zajęcia indywidualne oraz kursy grupowe.

Tagi język norweski, norweski

gramatyka poziom A1-A2

Være czy bli?

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2023-08-31

Być czy nie być? A może… być czy stawać się? Oto jest pytanie które powinniśmy zadać sobie ucząc się norweskiego. A to dlatego, że słówka „å være” oraz „å bli” używane są często zamiennie, a nie powinny. Każde z nich ma swoje odrębne znaczenie i jest używane w konkretnych sytuacjach. Aby używać ich poprawnie, musimy zastanowić się czy dana sytuacja jest stała czy zmienna.

Å VÆRE - być

Słówko være oznacza być. W czasie teraźniejszym odmieniamy je do „er” a w czasie przeszłym do „var”, perfektum „har vært”. Være użyjemy kiedy opisujemy sytuację która jest:

– stała
– niezmienna
– trwa aktualnie lub miała miejsce w przeszłości
– opisujemy umiejscowienie czegoś w przestrzeni

Użycie være będzie więc poprawne w tego typu zdaniach:

Jeg er student. – Jestem studentem.
Han er en far. – On jest ojcem.
Skoene er dyre. – Buty są drogie.
Det var varmt i går. – Bylo ciepło wczoraj.
Vi var på kino for to dager siden. – Byliśmy w kinie 2 dni temu.
Hun har vært syk lenge. – On był długo chory.

Å bli - stawać się, zostawać

Bli używamy wtedy, kiedy zaszła jakaś zmiana. Stan A zmienił się w stan B. Np. nastrój zmienił się z dobrego w zły, było słońce ale teraz jest deszcz, w związku z inflacją ceny wzrosły, ukończyłam studia i zostałam lekarzem.
Bli odpowiadać będzie więc takim słówkom jak „stawać” czy „zostawać”, użyjemy go kiedy chcemy zwrócić uwagę rozmówcy na to jaka zmiana zaszła.

Jeg var glad men katten knuste vasen og jeg ble sint. – Byłam zadowolona ale kot zbił wazę i się wkurzyłam.
Alt ble dyrt i det siste. – Wszystko stało się drogie ostatnio.
Jeg blir lege om 2 år. – Zostanę lekarzem za 2 lata.
Været ble dårlig. – Pogoda zrobiła się kiepska.
Neste sommer blir vi gift. – W następne lato będziemy małżeństwem.

W zdaniach w czasie przyszłym Være zamieniamy na Bli:
Han er syk. – Han blir syk.
On jest chory. – On będzie chory.
Vi er hjemme. – Vi blir hjemme.
Jesteśmy w domu. – Będziemy w domu.
Du er arbeidsledig. – Du blir arbeidsledig.
Jesteś bezrobotny. – Będziesz bezrobotny.

W niektórych kontekstach możemy też używać ich zamiennie:

Vil du bli/være med?
Chcesz iść z nami?

Jeg blir her/Jeg vil være her.
Zostanę tutaj/ Chcę tutaj zostać.

Możecie nas znaleźć także na:
Facebook’u, Instagramie oraz TikToku!

Zapraszamy również do nas na zajęcia indywidualne oraz kursy grupowe.

Tagi język norweski, norweski

gramatyka poziom B1-B2

Hel, hele, alt, alle… Jak jest stosować?

Autor wpisu Autor: kaja
Data wpisu 2023-08-15

Hei! W tym wpisie na tapetę bierzemy przymiotniki kwantyfikujące które poznajemy zazwyczaj już na samym początku nauki: hel i all. Słówka te określają ilość całkowitą czegoś i oznaczają „całe” lub „wszystkie” i często są stosowane zamiennie, co nie zawsze jest gramatycznie poprawne. Chociaż „hel” i „all” oznaczają prawie to samo, musimy ich używać zgodnie z pewnymi zasadami. Już wyjaśniamy o co chodzi :).

All i Alt + rzeczownik niepoliczalny

„All” używamy z rzeczownikami niepoliczalnymi które mają rodzajnik męski (en) lub żeński (ei) a „alt” z tymi które są rodzaju nijakiego (et).
Rzeczowniki niepoliczalne to takie których nie możemy ławo policzyć, jak płyny, gazy czy produkty na wagę, np. kawa, woda, jedzenie, ser, szynka.
All i Alt oznaczają całość czegoś.

Vi spiste all maten.
Zjedliśmy całe jedzenie.

Du drakk all kaffen.
Wypiłeś całą kawę.

Hun spilte alt vannet.
Ona wylała całą wodę.

Jeg forstår alt.
Rozumiem wszystko.

Han vet ikke alt.
On nie wie wszystkiego.

Alle + określone rzeczowniki policzalne

„Alle” jest bardzo nadużywane i stosowane we wszystkich sytuacjach z pominięciem innych przymiotników. Jest to niepoprawne i „alle” stosujemy jedynie w połączeniu z rzeczownikami policzalnymi. W tym złożeniu występują one w formie określonej.

De leste alle bøkene.
Oni przeczytali wszystkie książki.

Alle gjestene gikk hjem.
Wszyscy goście poszli do domu.

Vi inviterte alle vennene våre.
Zaprosiliśmy wszystkich naszych przyjaciół.

Barna spiste alle smørbrødene.
Dzieci zjadły wszystkie kanapki.

W sytuacjach kiedy mówimy o czymś ogólnym, nie o konkretnej, określonej grupie, możemy użyć też formy nieokreślonej rzeczownika.

Alle mennesker som trener er i god form.
Wszyscy ludzie którzy trenują są w dobrej formie.

Jeg liker alle norske sanger.
Lubię wszystkie norweskiego piosenki.

Hel i Helt + rzeczownik nieokreślony w liczbie pojedynczej

„Hel” używamy z rzeczownikami policzalnymi które mają rodzajnik męski (en) lub żeński (ei) a „helt” z tymi które są rodzaju nijakiego (et). Słówka te stosujemy jedynie kiedy mówimy o pojedynczej rzeczy, która jest w formie nieokreślonej, tj. przed rzeczownikiem stoi rodzajnik.

Han spiste en hel kake.
On zjadł całe ciasto.

Vi sov en hel dag.
My spalimy cały dzień.

Du har et helt rom for deg selv.
Ty masz cały pokój dla siebie.

Hun skrev ei hel side.
Ona zapisała całą stronę.

Hele + rzeczownik określony w liczbie pojedynczej

„Hele” stosujemy w takiej samej sytuacji jak „hel”i „hele” ale mamy na myśli konkretną rzecz, rzeczownik jest więc w formie określonej.

Vi sov hele dagen.
Spaliśmy cały dzień.

Han leste hele bøka.
Przeczytałam całą książkę.

Hele kaken er til deg.
Całe ciasto jest dla ciebie.

Jeg reiste rundt hele verden.
Objechałam cały świat.

W tego typu zdaniach często używane jest Alle, co jest błędem. Jeśli powiemy „alle verden”, będzie to znaczyło, że światów jest więcej a jeśli mamy na myśli tylko naszą planetę, to jest ona jedna :). Pamiętaj więcej: hele – pojedyncza rzecz, alle – liczba mnoga, wiele rzeczy.

Możecie nas znaleźć także na:
Facebook’u, Instagramie oraz TikToku!

Zapraszamy również do nas na zajęcia indywidualne oraz kursy grupowe.