Strona główna » gramatyka » Strona 3
Strona główna » gramatyka » Strona 3
Kategorie
gramatyka poziom B1-B2

Norweskie czasowniki frazowe I

Co to są czasowniki frazowe?

Czasowniki frazowe (parikkelverb) to połączenie czasownika z przyimkiem, dzięki któremu czasowniki może zmienić znaczenie. 
Niestety tego typu połączenie może mieć wiele znaczeń, a każde z nich jest zależne od kontekstu. 

Czy istnieją jakieś magiczne sposoby na ich naukę? 

Wszystko tutaj zależy od tego jak lubisz się uczyć i co w nauce sprawia Ci przyjemność. Czasowniki frazowe z reguły należy zapamiętać, ponieważ często przyimek nie sugeruje nam znaczenia, lub kojarzy nam się z czymś zupełnie innym.
Z naszej strony możemy polecić tworzenie zdań z takimi czasownikami (różnych, w zależności od ilości znaczeń czasownika), utrwalania za pomocą fiszek i przede wszystkim otaczania się językiem norweskim poprzez materiały autentyczne. Nie ma nic i bardziej satysfakcjonującego, niż zrozumienie takich wyrażeń w filmie, serialu lub książce 🙂 

Na naszych kursach języka norweskiego działamy ze słownictwem tak, jak poniżej – tłumaczymy i od razu używamy słów w kontekście!

Sprawdź też drugą część czasowników frazowych ze słówkiem ,,å holde” tutaj!

🇳🇴🇵🇱✍️
å angre påżałowaćHun angret på at hun ikke hadde blitt med på turen.
å falle noen innwpaść na coś, przyjść do głowyDet falte meg ikke inn at det var noe galt med bremsene.
å få noe tilprzeprowadzić coś, poradzić sobie z czymśDisse oppgavene er for vanskelige! Får du dem til?
å pågåtrwaćDette møtet har pågått i mange timer.
å gå med påzgodzić się na cośJeg kan ikke gå med på det. Det er så dårlig ide!
å gå tilmieć przebiegJeg lurer på hvordan ulykken har gått til.
å gå medbyć zużytym, skonsumowanem,Herregud! Så mye mat gikk med på gårsdagens fest.
å legge utwyłożyć pieniądze, zapłacićDessverre har jeg glemt kontanter. Kan du legge ut for meg?
å legge påpodnieść, zwiększyćJævlig inflasjon! De har lagt på prisene igjen.
å legge nedzamknąć, zakończyćDet er stor oppussing nå, så jeg aner ikke når arbeidet vil legges ned.
å se opp tilszanować, mieć do kogoś respekt/szacunekJeg har alltid sett opp til læreren min. Han er så flink i norsk!
å se fram tilnie móc się doczekaćJeg ser fram til å møte deg!
å sette izacząć coś nagleHun satte plutselig i å le.
å slippe frawykaraskać się, wyjść z (np. wypadku)Klarte hun å slippe fra ulykken?
å ta påodbić się na kimśHennes problemer i barndommen har tatt hardt på voksenlivet hennes.
Kategorie
film/video gramatyka poziom A1-A2

Peppa Gris – Nye sko

Nowe buty Peppy - ćwiczenie gramatyczne

Hei alle sammen!

Dzisiaj chcemy Wam pokazać, że gramatyki możecie się uczyć nie tylko z podręczników do gramatyki. Wystarczy, że obejrzycie zaproponowany przez nas odcinek Świnki Peppy (Peppa Gris) i wykonacie poniższe krótkie, ale jakże skuteczne zadanie! Utrwalenie odmiany przymiotnika, rzeczownika oraz zaimków gwarantowane 🙂 (dajcie znać, czy Was też urzekły czerwone buty Peppy 🐷👠)

Sprawdź również inne odcinki Peppy!
– Na rowerze
 Boże Narodzenie
– Pchli targ

Uzupełnij zdania (tłumacząc jego fragment lub odmieniając prawidłowo wyrazypodane w nawiasie).

  1. Alle leter etter (en sko) til Peppa.
  1. Peppa, hvor er (twoje buty)?
  1. Men Peppas (en sko) er ikke der.
  1. Peppas (en sko) er ikke der (również).
  1. Men (twoje buty) var litt (gammel).
  1. Vi kjøper et par. (ny)
  1. Jeg skal få ,   (ny, rød) sko.
  1. Se på de (moje nowe buty). De er (rød).
  1. Peppa skal (umyć się), og hun vil (mieć na sobie)  de (swoje nowe buty) til og med i badekaret.
  1. Mamma Gris har (swoje kalosze) på.
  1. Georg skal leke i det (et vått gress).
    1. Hun vil ikke at de (nye sko) skal bli
(skitten).

Fasit:

  1. skoene
  2. skoene dine
  3. sko
  4. sko, heller
  5. skoene dine, gamle
  6. nytt
  7. nye, røde
  8. nye skoene, røde
  9. vaske seg, ha på seg, nye skoene
  10. støvlene sine
  11. våte gresset
  12. nye skoene, skitne
Kategorie
gramatyka poziom B1-B2

Zdania warunkowe

Jeśli x, to y... - jak tworzyć zdania warunkowe?

HVIS-setninger lub hypotetiske setninger (czyli zdania warunkowe) w języku norweskim to zagadnienie gramatyczne, które spędza sen z powiek wielu uczącym się języka norweskiego. Nie dość, że jest kilka rodzajów takich zdań, wszędzie używa się innych czasów i konstrukcji, to jeszcze okazuje się, że to samo zdanie możemy przedstawić na kilka sposobów. Czy faktycznie zdania warunkowe to taki diabeł straszny, jak go malują? W tym poście postaramy się Wam pokazać, że jest wręcz przeciwnie!

Zdania warunkowe to zdania złożone podrzędnie, zawierające warunek (betingelse) oraz skutek (konsekvens). Warunek zazwyczaj zaczynamy wyrazem hvis (jeśli). Oto przykład zdania warunkowego:

Schemat norweskiego zdania warunkowego

Okazuje się, że zdanie oznaczające: Gdybym był Tobą, to kupiłbym ten samochód, możemy przedstawić na kilka różnych sposobów, a jego znaczenie się nie zmieni. Spójrz poniżej:

Om jeg var deg, ville jeg kjøpe denne bilen. 

Dersom jeg var deg, ville jeg kjøpe denne bilen.

Var jeg deg, ville jeg kjøpe denne bilen. -> inwersja na początku zdania, zamiast hvis, dersom, om.

Czy słowa dersom, hvis i om oznaczają to samo? Dokładnie tak! Możesz ich używać zamiennie 😇.

Skoro wiemy, jak zdanie warunkowe ma wyglądać i w jaki sposób możemy je przedstawić, to teraz nasuwa się pytanie: jakich form czasowników używamy w tego typu zdaniach i od czego to zależy? Wszystko jest zależne od tego, co chcemy przez nie wyrazić i jak prawdopodobne są sytuacje i zdarzenia, o których mówimy. Oto rodzaje typy zdań warunkowych:

Typ I - sytuacje realistyczne w teraźniejszości:

HVIS, OM LUB DERSOM LUB INWERSJA + CZAS TERAŹNIEJSZY (PRESENS) , CZAS TERAŹNIEJSZY (PRESENS) LUB PRZYSZŁY (FUTURUM)

Przykłady:

Hvis du kommer, skal jeg lage kaffe til deg.
(Jeśli przyjdziesz, to zrobię Ci kawę)

Har du billett, kan du gå på konsert. 
(Jeśli masz bilet, to możesz iść na koncert).

TYP II - gdybanie o teraźniejszości -> mówienie o sytuacjach mało realnych (choć jest bardzo minimalna szansa na to, że się wydarzą)

HVIS, OM LUB DERSOM LUB INWERSJA + CZAS PRZESZŁY (PRETERITUM) , VILLE/SKULLE + BEZOKOLICZNIK

HVIS, OM LUB DERSOM LUB INWERSJA + CZAS PRZESZŁY (PRETERITUM) , CZAS PRZESZŁY (PRETERITUM)

HVIS, OM, DERSOM LUB INWERSJA + CZAS PRZESZŁY (PRETERITUM) , (HA) + VILLE/SKULLE + III FORMA CZASOWNIKA (PERFEKTUM) -> HA może być, ale nie musi 🙂

Przykłady:

Hvis jeg var deg, gikk jeg på norskkurs. 
(Gdybym był Tobą, to bym poszedł na kurs norweskiego. -> nie mogę być inną osobą, ale ta osoba może się w końcu na ten kurs zdecyduje).

Hvis jeg var rik, skulle/ville jeg kjøpe masse godteri.
(Gdybym był bogaty, to kupiłbym dużo słodyczy -> powiedzmy, że przy obecnej pracy ciężko jest być bogatym, ale można wygram w totka?)

Var jeg i Spania, skulle/ville jeg (ha) spandert en øl på deg.
(Gdybym był teraz w Hiszpanii, to postawiłbym Ci piwo. -> nie mogę być teraz w Hiszpani, więc tego piwa nie postawię (ale w sumie mógłbym od razu wsiąść w samolot z kimś i tam być, ale no, mało kto tak zrobi 🙂 )

TYP III - sytuacje totalnie niemożliwe w teraźniejszości lub gdybanie o przeszłości (tak zwane rozlane mleko, bo przecież do przeszłości już nie wrócimy):

HVIS, OM, DERSOM LUB INWERSJA + CZAS ZAPRZESZŁY (HADDE+III FORMA CZASOWNIKA) , SKULLE/VILLE + (HA) + III FORMA CZASOWNIKA (PERFEKTUM)

HVIS, OM, DERSOM LUB INWERSJA + CZAS ZAPRZESZŁY (HADDE+III FORMA CZASOWNIKA) , CZAS ZAPRZESZŁY (HADDE+ III FORMA CZASOWNIKA)

Przykłady:

Hvis jeg hadde vært ung, skulle/ville jeg (ha) sjekket opp denne jenta.
(Gdybym młody, to bym poderwał tą dziewczynę -> no ale nie mogę być młody, bo mam aktualnie 70 lat, więc sytuacja niemożliwa)

Hadde jeg vært president, hadde jeg gitt folkalle mye penger.
(Gdybym był prezydentem, dałbym Wszystkim dużo pieniędzy. -> niemożliwe, że będę prezydentem, bo nie mam nic wspólnego z polityką, nie interesuję się nią i nic nie robię w tym celu)

Om jeg hadde gått dit, hadde jeg fått vite mye om henne.
(Gdybym tam poszedł, dużo bym się o niej dowiedział. No ale nie poszedłem, mleko rozlane, już teraz przeszłości nie zmienię).


Użycie czasowników skulle/ville zależy oczywiście od tego, co chcemy wyrazić: skulle -> coś co można zaplanować/kontrolować, a ville -> nasze życzenia i sytuacje, na których nie planujemy i nie kontrolujemy.

Sporo tego? Spróbuj zatem przetłumaczyć poniższe zdania (do niektórych podany został kontekst i czas, o którym mowa, ponieważ ciężko wywnioskować te dwa elementy na podstawie jednego zdania).

Ćwiczenie - przetłumacz zdania na język norweski

  1. Jeśli pójdę do dentysty, to nie będę miał problemów z zębem. (logiczna sytuacja w teraźniejszości)
  1. Gdybym był bogaty, dużo bym podróżował. (gdybanie o teraźniejszości, w sumie sporo pracuję i firma się rozwija, więc jakaś tam szansa jest)
  1. Gdyby mnie cokolwiek irytowało, to przecież bym Ci powiedziała. (mówimy o przeszłości)
  1. Gdybym był Tobą, to zapisałbym się na ten kurs. (gdybamy o teraźniejszości, możliwe że ta osoba się na ten kurs zapisze w końcu)
  1. Jeśli jest mróz na zewnątrz, to woda zamarza. (realistyczna sytuacja w teraźniejszości)
  1. Gdybym był dzieckiem, to kupiłbym tą zabawkę. (jestem dorosły, więc dzieckiem nie mogę być)

Fasit:

  1. Hvis jeg går til tannlegen, vil jeg ikke ha problemer med tannen.
  2. Hvis jeg var rik, skulle jeg (ha) jobbet mye. 
  3. Hvis noe hadde irritert meg, hadde jeg jo sagt deg det. 
  4. Hvis jeg var deg, skulle jeg meldt meg på dette kurset. 
  5. Hvis det er iskaldt, fryser vannet.
  6. Hvis jeg hadde vært barn, hadde jeg kjøpt denne leken.
Kategorie
gramatyka poziom A1-A2

Norweski szyk zdania – w obrazkach!

Język norweski jest językiem w którym nie ma przypadków (pamiętasz może ze szkoły podstawowej te wszystkie dopełniacze i mianowniki?). 

Dzięki temu nie musimy się uczyć skomplikowanej odmiany słówek ALE, z tego samego powodu, szyk wyrazów w norweskim zdaniu jest wyjątkowo ważny. To właśnie do niego zależeć będzie często sens zdania i to, kto jest wykonawcą jakiej czynności.

Aby maksymalnie uprościć temat, wyjaśnimy go na obrazkach. Mamy świadomość, że orzeczenia, dopełnienia i podmioty to często dawno zapomniane relikty czasu podstawówki 😀

A więc do dzieła!

 
 
Co jest co?

Pierwszym bohaterem tego wpisu jest Podmiot.

Podmiot jest częścią zdania która opisuje wykonawcą czynności  i odpowiada na pytania: kto? i co?

Na przykład w zdaniu:

Kasia je lody. – Kasia spiser is.

Podmiotem jest Kasia.

Natomiast w zdaniu: Pada deszcz. podmiotem jest deszcz.

Uwaga! To zdanie po norwesku brzmi: Det regner.

I podmiotem jest DET. 

Dosłownie: To pada.

Następną, bardzo ważną częścią zdania, jest orzeczenie. Możesz wyobrazić sobie orzeczenie jak słońce – wszystko inne kręci się wokół niego. Ważne jest, aby zawsze wiedzieć gdzie znajduje się ono w zdaniu.

Najważniejszą zasadą w języku norweskim jest to, że orzeczenie znajduje się na drugim miejscu w zdaniach twierdzących (no, nie zawsze, ale jeśli stawiasz pierwsze kroki w norweskim, to ta zasada wystarczy).

Jak rozpoznać orzeczenie?

Jest ono najważniejszym czasownikiem w zdaniu i określa co robi i w jakim stanie znajduje się bohater zdania (podmiot).

Np. Vi drikker kaffe. (My pijemy kawę)
orzeczenie – drikker
Han er kald. (On jest zimny – Jest mu zimno). 
orzeczenie – er

Okolicznik zdaniowy jest najtrudniejszy do zdefiniowania bo nie odpowiada na żadne pytanie. Okoliczników zdaniowych jest dużo i zmieniają one sens zdania. Możemy tu wymienić takie słówka jak

  • ikke – przeczenie
  • alltid – zawsze
  • ofte – często
  • heldigvis – na szczęście
  • dessverre – niestety
  • virkelig – naprawdę
  • fordi – ponieważ
  • at – że
  • til tross for – pomimo, że
  • ettersom – zatem, ponieważ
  • om – czy, jeśli
W zdaniach prostych okolicznych zdaniowy stoi ZA orzeczeniem.
Na początku swojej przygody z norweskim najpopularniejszym okolicznikiem, z którym będziesz mieć najwięcej do czynienia, będzie IKKE. Dlatego też w przykładach poniżej użyjemy właśnie jego. 

Dopełnienie określa i uzupełnia czasownik.

Np. 
Vi drikker kaffe. 

Han spiller dataspill. (On gra w gry komputerowe)

Jeg ser på tv. (Ja oglądam telewizor).

Dopełnienie nie jest konieczne w zdaniu, wystarczy sam podmiot i orzeczenie. 


No i ostatnie dwie części zdania to: okolicznik czasu i okolicznik miejsca. Tutaj większej filozofii nie ma, są to te słowa które opisują czas i miejsce.

Ok, poznaliśmy już wszystkie części zdania. Czas nauczyć się ich używać!

Są 3 najważniejsze zasady o których musisz zawsze pamiętać:

  1. Na drugim miejscu w zdaniu zawsze jest orzeczenie.
  2. Obok orzeczenia zawsze stoi podmiot – z jednej, albo z drugiej strony. 

Reszta zdania jest dowolna i zależy od tego, co chcesz powiedzieć.

Przyjrzyj się zdaniom poniżej. 

I zasada numer 3:

3. IKKE (I każdy inny okolicznik zdaniowy) stoją ZA orzeczeniem. – nie koniecznie zaraz przy nim, ale nigdy nie przed.

Np.
Jeg lager ikke mat.
De går ikke på skolen.

 

Do tego momentu zazwyczaj wszystko jest jasne. Ale co się stanie jeśli zdanie zaczniemy od czegoś innego niż podmiot?

Na przykład od Nå (teraz)?

Czasownik wciąż zostaje na drugim miejscu.
Oznacza to, że podmiot spada na miejsce 3 – pamiętaj, że wciąż musi być obok orzeczenia!

Nie stawianie czasownika na drugim miejscu jest najczęstszym błędem popełnianym przez początkujących.

Gdzie wtedy wstawić ikke?

Spada ono na dalszą pozycję, ponieważ obowiązują dwie pierwsze zasady, czyli na drugim miejscu orzeczenie, obok niego podmiot i dopiero na czwartym miejscu stawiamy ikke. Jak w przykładach poniżej.

To tyle jeśli chodzi o podstawy szyku zdania. Polecamy przećwiczyć te 3 zasady zmieniając kolejność słów w zdaniu. 

Norsk Nå
Przegląd prywatności

Ta strona korzysta z ciasteczek, aby zapewnić Ci najlepszą możliwą obsługę. Informacje o ciasteczkach są przechowywane w przeglądarce i wykonują funkcje takie jak rozpoznawanie Cię po powrocie na naszą stronę internetową i pomaganie naszemu zespołowi w zrozumieniu, które sekcje witryny są dla Ciebie najbardziej interesujące i przydatne.